مهمترین اشخاص جامعه کدامند؟
مردم در جامعه به طبقات مختلفی تقسیم می شوند. گروهی از آنها به نام خواص یاد می شوند. اکنون سؤال این است که خواص چه افرادی را شامل می شوند و آنها چه مسئولیتها و وظایفی را بر دوش دارند؟
در حدیث ذیل به آنها اشاره شده است.
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
«لاَ تَصْلَحُ عَوامُّ اُمَّتِی إلَّا بِخَواصِّهَا. قیل: مَا خَواصُّ اُمَّتِکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ فَقَالَ: خَوَاصُّ اُمَّتِی أَرْبَعَةٌ: اَلْمُلُوکُ، وَ الْعُلَمَاءُ، وَ الْعُبَّادُ، وَ التُّجَّارُ. قِیلَ: کَیْفَ ذَلِکَ؟ قَالَ9: اَلْمُلُوکُ رُعَاةُ الْخَلْقِ؛ فَإِذَا کَانَ الرَّاعِی ذِئْباً فَمَنْ یَرْعَی الْغِنَمَ؟وَ الْعُلَمَاءُ أَطِبَّاءُ الْخَلْقِ؛ فَإِذَا کَانَ الطَّبِیبُ مَرِیضاً فَمَنْ یُدَاوِی الْمَریِضَ؟ وَ الْعُبَّادُ دَلیِلُ الْخَلْقِ؛ فَإِذَا کَانَ الدَّلِیلُ ضَالّاً فَمَنْ یَهْدِی السَّالِکَ؟ وَ التُّجَّارُ اُمَنَاءُ اللهِ فِی الْخَلْقِ؛ فَإِذَا کَانَ الْأَمِینُ خَائِناً فَمَنْ یُعْتَمَدُ؛[مواعظ العددیه، ص 125.]
عوام [و تودة] امّت من اصلاح نمی شوند؛ مگر به یاری خواص امت.
عرض شد: ای رسول خدا! خواص امّت شما چه کسانی هستند؟
حضرت فرمود:
خواص امتم چهار گروه اند:
پادشاهان [عادل]، علما، عابدان و تاجران.
گفته شد:
[چگونه اصلاح عوام بستگی به اصلاح خواص دارد و] کیفیّت آن چیست؟
حضرت فرمود:
شاهان
نگهبانان خلق اند.
پس زمانی که نگهبان گرگ [صفت] باشد،
پس گلّه را چه کسی نگهبانی کند؟
و دانشمندان
طبیبان مردم اند.
پس زمانی که [خود] طبیب بیمار باشد،
پس چه کسی مریض را مداوا کند؟
و عابدان
(و زاهدان) راهنمای مردم [به سوی خداوند] هستند
پس هنگامی که راهنما گمراه باشد،
چه کسی سالک (و روندة به سوی خدا) را راهنمایی کند؟
و تاجران
امینهای خدا در میان مردم اند،
پس زمانی که امین (و درستکار) خیانت ورزد، به چه کسی اعتماد می شود.»
