چهل حدیث «بهداشت و تندرستی»

چهل حدیث «بهداشت و تندرستی»

 

قالَ اللّه ُ تَعالی:

«یا بَنی آدَمَ خُذُوا زینَتَکمْ عِندَ کلِّ مَسجِدٍ وَکلُوا وَاشرَبُوا وَلاتُسْرِفُوا إنَّهُ لایحِبُ المُسْرِفینَ»

 

ای فرزندان آدم!

زینت (معنوی و مادی) خود را به هنگام رفتن به مسجد با خودبردارید،

و بخورید و بیاشامید واسراف نکنید،

که خداوند مسرفان را دوست نمی‌دارد.

 

فصـل اوّل:

اهمیت بهداشت

پاکیزگی محبوب خدا

 

            1 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: إنَّ اللّه َ طَیبٌ یحِبُّ الطَیبَ، نَظیفٌ یحِبُّ النَّظافَةَ.

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

خداوند پاک و پاکیزه است و پاکیزگی را دوست دارد،

تمیز است و تمیزی را دوست دارد.

 

بهشت جایگاه پاکیزگان

 

            2 عَنْ رَسْولِ اللّه صلی الله علیه و آله: إنَّ اْلإسْلامَ نَظیفٌ فَتَنَظَّفُوا، فَإنَّهُ لایدْخُلُ الْجَنَّةَ إلاّ نَظیفٌ

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

اسلام پاک و پاکیزه است پس شما هم پاکیزه باشید،

زیرا جز انسان پاکیزه کسی وارد بهشت نمی‌شود.

 

اخلاق پیامبران علیهم‌السلام

 

            3 عَنِ الرِّضا علیه السلام قالَ: مِنْ أخْلاقِ الأنْبِیاءِ التَّـنَظُّفُ.

 

امام رضا علیه السلام فرمود:

پاکیزگی از اخلاق پیامبران است.

 

تشویق به تمیزی

            4 قال الراوی: کانَ صَلَّی اللّه ُ عَلَیهِ وَآلِهِ یحُّثُ اُمَّتَهُ عَلَی النَّظافَةِ.

 

راوی می‌گوید:

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آلهامّت خود را به پاکیزگی تشویق و ترغیب می‌کرد.

 

نظافت و ایمان

 

            5 قالَ رَسْولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: تَخَلَّلُوا فَإنَّهُ مِنَ النَّظافَةِ، وَالنَّظافَةُ مِنَ الإیمانِ، وَالایمانُ وَصاحِبُهُ فی الْجَنَّةِ.

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

خلال کنید، زیرا خلال کردن از نظافت است و نظـافت از ایمــان اسـت و ایمان و مؤمن در بهشت خواهد بود.

 

فصـل دوّم:

نمونه‌هایی از توصیه‌های بهداشتی

بهداشت غذایی

 

            6 قالَ أمیرُالْمُؤمِنینَ علیه السلام: مَنْ سَرَّهُ اَنْ یکثُرَ خَیرُ بَیتِهِ فَلْیتَوَضَّأْ عِنْدَ حُضُورِ طَعامِهِ، (یعْنی غَسَلَ یدَیهِ).

 

امیرمؤمنان علیه السلام فرمود:

کسی کـه دوسـت دارد، خیر و برکت خانه‌اش زیاد شود،

هنگام غذا دستهای خود را بشوید.

 

شستن دست

 

            7 قالَ أبُوعَبْدِاللّه ِ علیه السلام: اِغْسِلُوا أیدِیکمْ قَبْلَ الطَّعامِ وَبَعْدَهُ فَإنَّهُ ینْفِی الْفَقْرَ وَیزیدُ فِی الْعُمْرِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

دست‌های خود را قبل از غذا و بعد از آن بشویید، زیـرا این کار فقر را از بین می‌برد و عمر انسان را زیاد می‌کند.

 

بهداشت بدن

 

            8 عَنْ أبِی الْحَسَنِ الرِّضا علیه السلام قالَ: مَنْ أخَذَ مِنَ الحَّمامِ خَزَفَةً فَحَک بِها جَسَدَهُ فَأصابَهُ الْبَرَصُ فَلایلُومَنَّ إلاّ نَفْسَهُ، وَ مَنِ إغْتَسَلَ مِنَ الماءِ الذَّی قَدْ اُغْتُسِلَ فیهِ، فأصابَهُ الجُذامُ، فَلایلُو مَنَّ إلاّ نَفْسَهُ.

 

امام رضا علیه السلام فرمود:

کسی که تکه سفالی را ازحماّم بردارد وبا آن بدنش را خارش دهد ودچار بیماری پیسی شود، نباید جزخودش را سرزنش کند وهرکس از آبی کـه درآن شتشو کرده‌اند، شستشو وغسل کند ودچار مرض جذام شود، جزخودش را سرزنش نکند.

 

بهداشت خانه

 

            9 عَنْ عَلِی علیه السلام قالَ: نَظِّفُوا بُیوتَکمْ مِنْ حُوْک الْعَنْکبُوتِ، فَإنَّ تَرکهُ فِی الْبَیتِ یورِثُ الْفَقْرَ.

 

علی علیه السلام فرمود:

خانه‌های خود را از تارهای عنکبوت پاک کنید، زیرا واگذاشتن آن‌ها در خانه، تنگدستی می‌آورد.

 

بهـداشت اطراف خانه

 

            10 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اکنِسُوا أفْنیتَکمْ وَلاتَشُبَّهُوا بِالْیهُودِ.

 

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

حریم خانه‌های خودتان را جاروکنید وهمانند یهودیان نباشید.

 

بهداشت ظروف

 

            11 عَنْ أبی عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: لاتَدَعُوا آنِیتَکمْ بِغَیرِ غِطاءِ فَإنَّ الشَیطانَ إذا لَمْ تُغَطَّ الآنِیةُ بَزَقَ فی‌ها وَأخَذَ مِمّا فی‌ها ما شاءَ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

ظرف‌هایتان را بدون سرپوش نگذارید، چـون وقـتی ظرفی پوشـانده نشـود، شیطان (میکرب) در آن آب دهان می‌ریزد و هرچه بخواهد از آنچه در آن است برمی دارد.

 

بهداشت مـو

 

            12 قالَ أبُو عَبْدِاللّه ِ علیه السلام فی قَوْلِهِ تَعالی: «خُذْوا زینَتَکمْ عِنْدَ کلِّ مَسْجِدٍ»: قالَ: اَلْمَشْطُ، فَإنَّ المَشْطَ یجْلِبُ الرِّزقَ وَیحْسِنُ الشَعْرَ، وَ ینْجِزُ الْحاجَةَ وَیزیدُ فِی الصُّلْبِ وَ یقطَعُ الْبَلْغَمَ.

 

امام صادق علیه السلام در مورد آیه ای که می‌گوید:

«زینت خود را در مسجد همراه داشته باشید»،

فـرمــود: منظور شانه کردن است، زیرا شانه کردن، روزی را به طرف انسان می‌کشاند، مـو را زیبا می‌کند، نیاز را برطرف می‌سازد، قدرت را زیاد می‌کند، و جلوی بلغم را می‌گیرد.

 

بهداشت دهان و دنـدان

 

            13 قالَ النَّبِی صلی الله علیه و آله: فِی السِّواک إثنَتَی عَشْرَةَ خَصْلَةً: هُوَ مُطَهِّرَةٌ لِلْفَمِ وَمَرْضاةٌ لِلرَّبِّ، یبَیضُ الأسْنانَ وَیذْهِبُ بِالْحَفْرِ وَیقِلُّ الْبَلْغَمَ وَ یشَهِّی الطَّعامَ وَ یضاعِفُ الْحَسَناتَ وَ یصابُ بِهِ السُّنَّةُ وَ یحْضُرُهُ الْملائکةَ وَ یشُدُّ اللَّثَةَ وَهُوَ یمُرُّ بِطَریقِهِ الْقُرآنُ وَ رَکعَتَینِ بِسِواک أحَبُّ إلَی اللّه ِ عز و جلمِنْ سَبْعینَ رَکعَةً بِغَیرِ سِواک.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

مسواک کردن دوازده فایده دارد:

1 ـ دهـان را پاکـیزه می‌کند.

2 ـ موجب خشنودی پروردگار می‌شود.

3 ـ دندان‌ها را سفـید می‌کند.

4 ـ مانع پوسیدگی دندان می‌شود.

5 ـ بلغـم را کـم می‌کند.

6 ـ غـذا را لذیذ می‌سازد.

7 ـ حسنات را دوبرابر می‌کند.

8 ـ با آن به سنت پیامبر عمل می‌شود.

9 ـ ملائکه نزد او حاضر می‌شوند.

10 ـ لـثه را محـکم می‌کند.

11 ـ از گذرگاه مسواک (دهان) قرآن عبور می‌کند.

12 ـ دو رکعت نماز با مسواک پیش خدا محبوب‌تر است از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک.

 

در سیره امامان علیهم‌السلام

 

            14 عَن نَزارٍ قالَ: رَأیتُ أبَاالْحَسَنَ علیه السلام إذا تَوَضَّأَ قَبْلَ الطَّعامِ لَمْ یمَسَّ الْمِنْدیلَ وَإذا تَوضَّأَ بَعْدَ الطَّعامِ مَسَّ الْمِنْدیلَ.

 

راوی می‌گوید:

امام هفتم را دیدم هنگامی که قبل از غذا دست‌ها را می‌شست، با دستمال آن‌ها را خشک نمی‌کرد و هنگامی که بعد از غذا آن‌ها را می‌شست با دستمال پاک می‌کرد.

 

بهداشت محیط

 

            15 قالَ أمیرُالْمُؤمِنینَ علیه السلام: أمَرَنا رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله.. بِدَفْنِ أرْبَعَةٍ: اَلشَّعْرَ، وَالسِّنَ وَ الظُّفْرَ، وَالدَّمَ.

 

علی علیه السلام فرمود:

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله بما فرمان دادکه چهار چیز دفن گردد:

مـو، دندان، ناخن، و خـون

 

بهداشت هفتگی

 

            16 قالَ أبُو عَبْدِاللّه ِ علیه السلام: تَقلیمُ الأظفارِ وَأخْذُ الشّـارِبِ مِنْ جُمْعَةٍ إلی جُمْعَةٍ أمانَ مٌنَ الْجُذامِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

کوتاه کردن ناخن‌ها و گرفتن سبیل در هر جمعه انسـان را از جـذام ایمن می‌گرداند.

 

بهداشت در ظـرف آب

 

            17 قالَ أمیرُالْمُؤمِنینَ علیه السلام: لاتَشْرَبُوا الْماءَ مِنْ ثُلْمَةِ الإناءِ وَلامِنْ عُرْوَتِهِ فَإنَّ الشَّیطانَ یقْعُدُ عَلَی الْعُرْوَةِ وَالثُّلْمَةِ.

 

امیرمؤمنان علیه السلام فرمود:

از قسمت ترک خورده و طرف دستگیره ظرف، آب نخورید، زیرا شیطان (میکرب) روی دستگیره و قسمت شکافته مستقر می‌شود.

 

مسواک، خلال، حجـامت

 

            18 عَنْ أبی جَمیلَةَ، قالَ لی أبُوعَبْدِاللّه ِ علیه السلام: نَزَلَ جَبْرَئیلُ علیه السلامعَلی رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله بِالسِّواک وَ الْخِلالِ وَالْحَجامَةِ

 

امام صادق علیه السلام فرمود: جبرئیل علیه السلام دستور مسواک و خلال و حجامت را بـرای پیـامبر خــدا صلی الله علیه و آلهآورد.

 

میزان مصرف دارو

 

            19 قالَ أبُو عَبْدِاللّه ِ علیه السلام وَ هُوَ یوصی رَجُلاً فَقالَ لَهُ: إقْلِلْ مِنْ شُرْبِ الْماءِ فَإنَّهُ یمِدُّ کلَّ داءٍ وَاْجتَنِبْ الدَّواءَ ماَاْحتَمَل بَدَنُک الدّاءَ.

 

امام صادق علیه السلام در سفارشی به شخصی فرمود:

آب کم بنوش زیرا هر دردی را استمرار می‌بخشد، و تا آنجا که بدن تو تحمل درد دارد از دارو بپرهیز.

 

میزان مراجعه به پـزشک

 

            20 عَنْ بَکرِبنِ صالِحِ الْجَعْفَری قالَ: سَمِعْتُ أبَاالْحَسَنِ مُوسَی بنِ جَعْفَرَ علیه السلامیقُولُ: إدْفَعُوا مُعالَجَةَ اْلأطبّاءِ مَااْندَفَعَ الدّاءُ عَنْکمْ فَإنَّهُ بِمَنْزِلَةِ الْبِناءِ! قَلیلُهُ یجُّرُ إلی کثیرِهِ.

 

امام موسی بن جعفر علیهماالسلاممی فرماید:

از مراجعه به پزشک تا زمانی که توان تحمل دارید بپرهیزید، زیرا پیش طبیب رفتن همانند (تعمیر) ساختمان است که مقدار کم آن به زیاد آن منتهی می‌شود.

 

فصـل سوّم:

آداب غذا خوری صحیح

آداب غذاخوری

 

            21 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: کلْ وَأنْتَ تَشْتَهی، وَ أمْسِک وَ أنْتَ تَشْتَهی.

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هنگامی که احساس گرسنگی کردی بخور و هنوز که اشتها داری از خوردن دست بکش.

 

توصیه‌های مهّم تندرستی

 

            22 قالَ أمیرُالْمُؤمِنینَ عَلی بنَ أبیطالِبٍ علیه السلام لِلْحَسَنِ إبْنِهِ علیه السلام: یا بُنَّی ألا اُعَلِّمُک أرْبَعَ خِصالٍ تَسْتَغْنی بِها عَنِ الطَّبِّ. فَقالَ: بَلی یا أمیرَالْمؤمِنینَ، قالَ: لاتَجْلِسْ عَلَی الطَّعامِ إلاّ وَأنْتَ جائعٌ وَلاتَقُمْ عَنِ الطَّعامِ إلاّ وَأنْتَ تَشْتَهیهِ، وَجـَوِّدِ الْمَضْغَ، وَإذا نُمْتَ فَاعْرِضْ نَفْسَک عَلَی الْخَلاءِ، فَإذَا اْستَعْمَلْتَ هذا إسْتَغْنَیتَ عَنِ الطِّبِّ.

 

امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام به امام حسن علیه السلامفرمود: ای فرزندم! آیا چهار نکته به تو بیاموزم تا با مراعات آن‌ها از طب و طبابت بی نیاز شوی؟ عرض کرد: بلی ای امیرمؤمنان. فرمود: بر غذا ننشین مگر اینکه گرسنه باشی، و از غذا خوردن برنخیز مگر زمانی که هنوز میل به غذا داری، جویدن غذا را خوب و کامل انجام بده، و قبل از خواب به دستشویی برو، اگر این‌ها را انجام دهی از طب بی نیاز خواهی شد.

 

طـول دادن صرف غـذا

 

            23 قالَ الْمُفیدُ رَحِمَهُ اللّه ِ: وَ رُوِی: أطیلُوا الجُلُوسَ عَلَی الْمَوائِد، فَإنَّها أوقاتٌ لاتُحْسَبُ مِنْ أعْمارِکمْ.

 

مرحوم شیخ مفید گوید: روایت شده است که: نشستن بر سر سفـره را طـولانی کنید، زیرا این اوقات از عمر شما به حساب نمی‌آید.

 

رژیم غذایی

 

            24 قالَ النَّبِی صلی الله علیه و آله: اَلْمِعْدَةُ بَیتُ کلِّ داءٍ، وَالْحِمْیةُ رَأْسُ کلِّ دَواءٍ، وَأعْطِ کلِّ نَفْسٍ ما عَوَّدْتَها.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمـود: معده جایگاه همه دردهاست و پرهیز اساس همه دواهاست، هر نفسی را به هرچه عادت داده ای به او بده.

 

پـی آمـد غذای بی‌برنامه

 

            25 عَنْ أبی عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: اَلأکلُ عَلَی الشَّبَعِ یورِثُ الْبَرَصَ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود: خـوردن در حـال سـیری موجب مرض پیسی خواهد شد.

 

مقدار غذا وآب

 

            26 عَنْ أبی عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: إنَّ اللّه َ یبْغِضُ کثْرَةَ اْلأکلِ، وَقالَ: لَیسَ لاِبْنِ آدَمَ بُدٌّ مِنْ أکلَةٍ یقیمُ بِها صُلْبَهُ، فَإذا أکلَ اَحَدُکمْ طَعاماً فَلْیجْعَلِ ثُلْثَ بَطْنِهِ لِلطَّعامِ وَثُلْثَ بَطْنِهِ لِلشُّرْبِ وَثُلْثَ بَطْنِهِ لِلنَّفَسِ، وَلا تَسَمَنّوُا تَسَمُنَّ الْخَنازیرَ لِلذِّبِحِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند از پرخوری بیزار است. و فرمود: انسان ناچار باید غذا بخورد تا سرپا باشد، پس هنگامی که شخصی غذا می‌خورد یک سوم شکم را برای غذا در نظر بگیرد ویک سوم آنرا برای آشامیدنی‌ها نگهدارد و یک سوم آنرا هم برای نفس کشیدن خالی بگذارد. و بعد فرمود: همانند خوک‌ها که برای ذبح چاق می‌شوند، شما چاق نشوید.

 

پیری زودرس

 

            27 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام: أرْبَعَةٌ تُهْرِمُ قْبلَ أوانِ الْهِرَمِ: أکلُ القَدیدِ، وَالْقُـعُودُ عَلَی النَّداوَةِ، وَالصُّعُودُ فِی الدَّرَجِ، وْمُجامَعَةُ العَجُوزِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود: چهار چیز سبب پیری زودرس است: خوردن گوشت خوک، نشستن برجای نمناک، بـالا رفـتن از پـلّه و آمیزش بـا پیرزن.

 

ملاک حرام وحـلال بودن

 

            28 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام: کلُّ شَی? مِنَ الحَبِّ مِمّا یکونُ فیهِ غِذاءُ الإنْسانِ فی بَدَنِهِ وَقُوتُهُ فَحـَلالٌ أکلُهُ وَکلُّ شَی? تَکونُ فیه المَضَرَّةُ عَلَی الإنْسانِ فی بَدَنِهِ فَحَرامٌ أکلُهُ إلاّفی حالِ الضَّرُورَةِ ...

 

امام صادق علیه السلام فرمود: انواع حبوبات و میوجات و سبزیجات که از زمین می‌روید که برای بدن و تقویت انسان مفید باشد، حلال است وآنچه برای بدن مضرّ باشد حرام است، مگر درحال ناچاری...

 

فصـل چهارم:

آثار کم خوری

کم خــوری

 

            29 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: قِلَّةُ اْلأکلِ مَحْمُودُ فی کلِّ حالٍ، وَعِنْدَ کلِّ قَوْمٍ، لِأنَّ فیهِ الْمَصْلَحَةُ لِلظّاهِرِ وَالْباطِنِ ...

 

امام صادق علیه السلام فرمود: کم خوری در همه حال و پیش همه ملت‌ها پسـندیـده اسـت، زیرا مصلحت درون و برون انسان در آن است.

 

انسان سبکبال

 

            30 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَن قَلَّ أکلُهُ قَلَّ حِسابُهُ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که کـم بخورد، حساب و کتاب او نیز کم و آسان خـواهد بود.

 

نشانه شایستگی

 

            31 عَنْ أمیرِالْمُؤمِنینَ علیه السلام أنَّهُ قالَ: إذا أرادَ اللّه ُ سُبْحانَهُ صَلاحَ عَبْدِهِ، ألْهَمَهُ قِلَّةَ الْکلامِ، وَقِلَّةَ الطَّعامِ وَ قِلَّةَ اَلْمَنامِ.

 

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: اگر خداوند صلاح و رستگاری بنده ای را بخواهد، به او الهـام می‌کند که: کم سخن گوید، کم بخورد و کم بخوابد.

 

نتیجه پُرخوری

 

            32 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: لاتَشْبَعُوا فَیطْفَأُ نُورُ الْمَعْرِفَةِ مِنْ قُلُوبِکمْ.

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خود را بطور کامل سیر نکنید، زیرا نور معرفت در قلب‌های شما خاموش می‌گردد.

اندرون ازطعام خالی دارتا در آن نور معرفت بینی

تهی از حکمتی به علت آنکه پری از طعام، تابینی

 

 

آثار کم خوری

 

            33 عَن عَلِی علیه السلام: قِلَّةُ الْغِذاءِ اَکرَمُ لِلنَّفسِ وَأدْوَمُ لِلصَحَّةِ.

 

علی علیه السلام فرمود: کم خوری، کرامت انسان را بیشتر و تندرستی‌اش را طولانی تر می‌سازد.

 

طغیان شـکم

 

            34 عَنْ أبی بَصیرِ: عَن أبی عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ لی: إنَّ الْبَطْنَ لَیطْغی مِنْ أکلِهِ وَ أقْرَبُ مایکونُ الْعَبْدُ مِنَ اللّه ِ جَلَّ وعَزَّ إذا خَفَّ بَطْنُهُ وَ أبْغَضُ مایکونُ الْعَبْدُ إلَی اللّه ِ عز و جل إذَا امْتَلَأ بَطَنُهُ.

 

امام صادق علیه السلام به ابو بصیر فرمود: شکم از خوردن طغیان می‌کند، و نزدیک‌ترین حالات انسان به خدا هنگامی است که شکمش سبک باشد و منفورترین حالت انسان نزد خدا وقتی است که شکمش پُر باشد.

 

پرخوری و اسراف

 

            35 عَنْ عَلِی علیه السلام قالَ: قِلَّةُ اْلأ کلِ مِنَ الْعِفافِ، وَکثْرتُهُ مِن الاْءسْـرافِ.

 

علی علیه السلام فرمود: کم خـوری از پاکدامنی است و پُرخـوری از اسـراف است.

 

فصـل پنجم:

آثار پُرخـوری

ریشه بیماری‌ها

 

            36 عَنْ أبی عَبْدِاللّه علیه السلام قالَ: کلُّ داءٍ مِنَ التُّخَمَةِ ماخَلاَ الحُمّی، فَإنَّها تَرِدُ وُرُوداً.

 

امام صادق علیه السلام فرمود: ریشه همه بیماری‌ها و دردها پرخوری است، جز تب کردن که گاهی بی سبب به انسان می‌رسد.

 

پی‌آمد پُرخوری

 

            37 عَنِ النَّبِی صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: إیاکمْ وَالْبِطْنَةَ فَإنَّها مُفسِدَةٌ لِلْبَدَنِ و مُوَرِّثَةٌ لِلسُّقمِ وَ مُکسِلَةٌ عَنِ العِبادَةِ.

 

پیامبر اکرم فرمود: از پرخوری بپرهـیزید، چون بـدن را تباه می‌کند، بیماری پدید می‌آورد و سست کننده از عبادت است.

 

عامل تباهی بدن

 

            38 عَنْ جَعْفَرِ بنِ مُحمَّدٍ علیهماالسلامأنَّهُ قالَ: فَسادُ الْجَسَدِ فی کـثْرَةِ الطَّعامِ، وَفَسـادُ الـزَّرْعِ فی کسْبِ الآثـامِ، وَفَسادُ الْمَعْرِفَةِ فی تَرْک الصَّلاةِ عَلی خَیرِاْلاَنامِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود: تباهی بدن در پرخوری است، تباهی زراعت در اثر ارتکاب گناهان است، و تباهی شناخت در درود نفرستادن بر بهترین انسان‌ها یعنی پیامبر است.

 

ویژگیـهای دنیاگرایان

 

            39 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: عَنِ اللّه ِ عز و جل أنَّهُ قالَ لَهُ لَیلَةُ الإسراءِ: یا أحمَدُ، اَبْغِضِ الدُّنیا وأهْلَها، وَأحِبَّ الآخِرَةَ وَأهْلَها، قالَ: یارَبِّ، وَمَنْ أهْلُ الدُّنیا، وَ مَنْ أهْلُ الآخِرَةِ؟ قالَ: أهْلُ الدُّنْیا مَنْ کثُرَ أکلُهُ وَضِحْکهُ ونَوْمُهُ وَغَضَبُهُ ...

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند عزیز وجلیل شب معراج فرمود: ای احمد! نسبت به دنیا واهل آن خشمگین باش، و آخرت واهلش را دوست بدار. پیامبر گفت: پروردگار! اهل دنیا واهل آخرت کیان‌اند؟ خداوند فرمود: اهـل دنیا کسی است که پُرخور، پُرخنده، پُرخواب و پُرخشـم باشد...

 

سیره علوی در خوردن

 

            40 قالَ أمیرُالْمُؤمِنینَ علیه السلام: مَا اتَّخَمْتُ قَطُّ. فَقیلَ لَهُ: وَلِمَ؟ قالَ: مارَفَعْتُ لُقْمَةً إلی فَمی إلاّذَکرْتُ اسْمَ اللّه ِ عَلَیها

 

امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: من هرگز پُرخوری نکردم. گفته شد چرا؟ فرمود: زیرا هر لقمه ای را که به طرف دهانم بردم نام خدا را بر آن خواندم.

 

 

 

 

 

 

انسان دارای روح و جسم است. خداوند مهربان و خالق هستی برای هر دو جنبه انسان، برنامه ریزی کرده است و اراده کرده که انسان از هر دو جهت سالم و پاک و پاکیزه باشد و در هر دو بعد دشد کند.

از اینرو از آنچه برای روح و جسم زیان آور بوده دستور داده تا پرهیز کنیم و آنچه برای آن‌ها مفید بوده آن‌ها را تجویز کرده بلکه دستور بهره برداری از آن را داده است.

دری از امام هشتم علیه السلامچنین می‌خوانیم:

 

بدان که خدای متعال هیچ خوردنی و آشامیدنی را تجویز نکرد جز آنچه که منفعت و مصلحت انسان در آن بود. و هیچ چیزی را ممنوع و حرام اعلام نکرد مگر آنچه را که در آن زیان و تباهی و هلاکت بود. و پس هرچه که مفید و تقویت کننده جسم و بدن باشد حلال است و هرچه که زیان آور و از بین برنده قوت بدن یا قاتل انسان باشد حرام است.

 

 

 

امروز با پیشرفت دانش پزشکی اهمیت و در اولویت بودن پیشگیری و بهداشت از درمان نیز برای همگان روشن و جای هیچ تردیدی باقی نمانده است.

خوشبختانه اسلام هم هزارو چهارصد سال پیش به

بهداشت و پیشگیری توجه خاصی کرده و دستورات بهداشتی گوناگونی را به بشریت داده تا بتواند جسم و بدن خود را سالم نگهدارد و با بدن سالم روحی سالم‌تر کسب کند تا سعادت دنیوی و اخروی را بدست آورد چرا که: روح سالم در بدن سالم است.

ما وقتی در برنامه‌های اسلام دقت و مطالعه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که خداوند مهربان در همه دستورها حتی در برنامه‌های عبادی همانند نماز و روزه توجه خاصی به بهداشت و پاکی و پاکیزگی داشته است و علاوه بر آن‌ها رهنمودهایی هم بطور مستقیم در مورد بهداشت و پیشگیری و پاکیزگی دارد که قابل توجه است.

مفسر بزرگ شیعه، مرحوم طبرسی در مجمع البیان نقل می‌کند که هارون الرشید، طبیبی مسیحی داشت که مهارت او در طب معروف بود. روزی این طبیب به یکی از دانشمندان گفت: من در کتاب آسمانی شما چیزی از طب نمی‌یابم، در حالی که دانش مفید بر دوگونه است: علم ادیان (روح) و علم ابدان، او در پاسخ چنین گفت: خداوند همه دستورهای طبی را در نصف آیه ای از کتاب خویش آورده است: «کلُوا وَاشرَبُوا وَلاتُسرِفُوا» یعنی بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید. و پیامبر صلی الله علیه و آله نیز طبّ را در این دستور خویش خلاصه کرده است:

«المِعـدَةُ بَیتُ الأدواءِ وَالحِـمیةُ رَأسُ کلِّ داءٍ وَأعْطِ کلَّ بَدَنٍ ما عَـوَّدتَهُ»

معده مرکز همه بیماری‌ها است، و امساک سرآمد همه داروهاست و به آنچه بدنت را عادت صحیح داده ای از آن دریغ مدار.

طبیب مسیحی هنگامی که این سخن را شنید گفت: «ما ترک کتابکم ولانبیکم لجالینوس طبّاً»

قرآن شما و پیامبرتان برای جالینوس (طبیب معروف) طبّی باقی نگذارده است.

در این نوشتار چهل و یک آیه قرآنی بعنوان نمونه ای از این دستور العمل ها را برگزیدیم تا با بخشی از آن‌ها آشناگردیم و قطره ای نمونه از دریای معارف اهل بیت باشد، با آرزوی سلامتی جسم و روح برای تمام انسان‌ها.

 

محمود شریفی

بیست و دوّم اردیبهشت ماه 1385

 

http://hadithlib.com/