مردم در جامعه به طبقات مختلفی تقسیم می شوند. گروهی از آنها به نام خواص یاد می شوند. اکنون سؤال این است که خواص چه افرادی را شامل می شوند و آنها چه مسئولیتها و وظایفی را بر دوش دارند؟
در حدیث ذیل به آنها اشاره شده است.
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
«لاَ تَصْلَحُ عَوامُّ اُمَّتِی إلَّا بِخَواصِّهَا. قیل: مَا خَواصُّ اُمَّتِکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ فَقَالَ: خَوَاصُّ اُمَّتِی أَرْبَعَةٌ: اَلْمُلُوکُ، وَ الْعُلَمَاءُ، وَ الْعُبَّادُ، وَ التُّجَّارُ. قِیلَ: کَیْفَ ذَلِکَ؟ قَالَ9: اَلْمُلُوکُ رُعَاةُ الْخَلْقِ؛ فَإِذَا کَانَ الرَّاعِی ذِئْباً فَمَنْ یَرْعَی الْغِنَمَ؟وَ الْعُلَمَاءُ أَطِبَّاءُ الْخَلْقِ؛ فَإِذَا کَانَ الطَّبِیبُ مَرِیضاً فَمَنْ یُدَاوِی الْمَریِضَ؟ وَ الْعُبَّادُ دَلیِلُ الْخَلْقِ؛ فَإِذَا کَانَ الدَّلِیلُ ضَالّاً فَمَنْ یَهْدِی السَّالِکَ؟ وَ التُّجَّارُ اُمَنَاءُ اللهِ فِی الْخَلْقِ؛ فَإِذَا کَانَ الْأَمِینُ خَائِناً فَمَنْ یُعْتَمَدُ؛[مواعظ العددیه، ص 125.]
عوام [و تودة] امّت من اصلاح نمی شوند؛ مگر به یاری خواص امت.
عرض شد: ای رسول خدا! خواص امّت شما چه کسانی هستند؟
حضرت فرمود:
خواص امتم چهار گروه اند:
پادشاهان [عادل]، علما، عابدان و تاجران.
گفته شد:
[چگونه اصلاح عوام بستگی به اصلاح خواص دارد و] کیفیّت آن چیست؟
حضرت فرمود:
شاهان
نگهبانان خلق اند.
پس زمانی که نگهبان گرگ [صفت] باشد،
پس گلّه را چه کسی نگهبانی کند؟
و دانشمندان
طبیبان مردم اند.
پس زمانی که [خود] طبیب بیمار باشد،
پس چه کسی مریض را مداوا کند؟
و عابدان
(و زاهدان) راهنمای مردم [به سوی خداوند] هستند
پس هنگامی که راهنما گمراه باشد،
چه کسی سالک (و روندة به سوی خدا) را راهنمایی کند؟
و تاجران
امینهای خدا در میان مردم اند،
پس زمانی که امین (و درستکار) خیانت ورزد، به چه کسی اعتماد می شود.»
