چهل حدیث «محبّت و مهرورزی»
چهل حدیث «محبّت و مهرورزی»
«قُلْ إِنْ کنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّه َ فَاتَّبِعُونِی یحْبِبْکمْ اللّه ُ وَیغْفِرْ لَکمْ ذُنُوبَکمْ وَاللّه ُ غَفُورٌ رَحِیمٌ»
بگو:
اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید تا خدا نیز شما را دوست بدارد،
و گناهانتان راببخشاید و خدا آمرزنده مهربان است.
فصـل اول:
جایگاه مهرورزی در اسلام
نشان خردمندی
1 عَن علی علیه السلام: أوّلُ العَقلِ التَودُّدُ.
حضرت علی علیه السلام فرمود:
اوّل و سرآغاز عقل، دوستی کردن است.
(زیرا مصالح دنیوی و اخروی انسان در گرو دوستی کردن با دیگران است).
نصف دین
2 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه
و آله:
التَّودُّدُ نِصفُ الدّینِ.
پیامبر اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
دوستی و مهرورزی (با مردم) نیمی از دین است.
بهترین کارها
3 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله:
أفضَلُ الأعمالِ بَعدَ الایمانِ بِاللّه ِ التّودُّدُ إلی الناسِ.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
بهترین کارها پس از ایمان به خدا، دوستی با مردم است.
تولّی وتبرّی
4 الإمامُ الصادقِ علیه السلام:
حُـبُّ
أولِیـاءِاللّه ِ وَالوِلایةُ لَهُـم واجِبَةُ، وَالْبَرائةُ مِنْ أعدائِهِم واجبةٌ.
امام صادق علیه السلام
فرمود:
دوستی و محبّت اولیای خدا و ولایت آنان واجب است و بیزاری از دشمنان آنان نیز لازم است.
انس والفت با مردم
5 عَنِ الإمامِ الباقِرِ علیه السلام:
إعلَم أنَّ الإلْفَ مِنَ اللّه ِ وَ الفِرَک مِن الشَّیطانِ.
امام باقر علیه السلام فرمود:
بدان که انس گرفتن (بامردم) ازخداوند است ودشمنی ازشیطان.
حشر با محبوب
6 عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَن أحبَّ قَوماً حَشَرَهُ اللّه ُ فِی زُمرَتِهِم.
رسول خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
هر کس گروهی را دوست بدارد (و نسبت به آنان مهرورزی کند) خدا او را در زمره آنان محشور خواهد کرد.
محبّت ممنوع
7 قالَ الإمام علی علیه السلام: إیاک أنْ تُحِبَّ أعداءَ اللّه ِ، أو تُصفِی وُدَّک لِغَیرِ أولِیاءِ اللّه ِ، فَاِنَّ مَن اَحَبَّ قَوماً حُشِرَ مَعَهُم.
امام علی علیه السلام فرمود:
مبادا دشمنان خدا را دوست بداری یا دوستی خود را برای غیر دوستان خدا خالص گردانی، زیرا هرکسی گروهی را دوست بدارد، با آنان محشور می‌گردد.
فصـل دوم:
محبّت محبوب اصلی
دل، حرم خدا
8 عَنِ الصادِقِ علیه السلام: اَلقَلبُ حَرَمُ اللّه ِ، فَلاتُسکنْ حَرَمَ اللّه غَیرَ اللّه ِ.
امام صادق علیه السلام
فرمود:
دل حرم خداست، پس غیر خدا را در حرم الهی جای مده.
محبّت چه کسی و چـرا؟
9 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: أحِبُّوا اللّه َ لِمایغْذُوکم بِهِ مِنْ نِعْمَةٍ، وَ أحِبّونی لِحُبِّ اللّه ِ عزّوجلّ وَأحِبُّوا أهلَ بیتی لِحُبّی.
رسول خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
خدا را به خاطر نعمت‌هایی که به شما بخشیده است دوست بدارید، و مرا به خاطر دوستی خدای متعال دوست بدارید، و خاندان مرا به خاطر من دوست بدارید.
برترین عمل
10 سُئلَ عیسی علیه السلام: ما أفضَلُ الأعمالِ؟ فَقالَ: الرِّضا عَنِ اللّه ِ وَ الحُّبُ لَهُ.
از حضرت عیسی علیه السلامسؤال شد:
برترین اعمال چیست؟
فرمود:
خشنودی از خدا و دوست داشتن او.
راه ایجاد محبّت
11 قالَ النبی صلی الله علیه و آله: قالَ اللّه ُ عزَّوجَلَّ لِداود علیه السلام: أحبِبْنی وَ حَبِّبْنی إلی خَلقی! قالَ: یا رَبِّ نَعَم، أنَا اُحِبُّک فَکیفَ اُحَبِّبُک اِلی خَلقِک؟ قالَ: اُذکر أیادِی عِنْدَهُم، فإنَّک اِذَا ذَکرْتَ ذلِک لَهُم أحَبُّونی.
پیامبر اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
خداوند به داود علیه السلام فرمود:
مرا دوست بدار و مرا محبوب خلقم گردان، داود گفت:
پروردگارا! آری، من تو را دوست دارم، اما چگومه تو را محبوب خلقت گردانم؟
فرمود: نعمت‌هایم را برای ایشان یادآوری کن.
زیرا وقتی نعمت‌هایم را بر آنان بازگو کردی، مرا دوست خواهند داشت.
نشانه محبّت محبوب
12 قالَ أبوعبدِاللّه ِ علیه السلام: إنَّ الدُنیا یعطیهَا اللّه ُ عزَّوَجلَّ مَن أحَبَّ وَ مَن أبغَضَ وَ أنَّ الایمان لایعطیهِ إلّا مَن أحَبَّهُ.
امام صادق علیه السلام فرمود:
خدا دنیا را به دوست و دشمنش عطا می‌کند، ولی ایمان را فقط به کسی می‌دهد که او را دوست دارد.
نشان عشق خدا
13 قالَ رسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: عَلامَةُ حُبِّ اللّه ِ حُبُّ ذِکرِاللّه ِ، وعَلامَةُ بُغضِ اللّه ِ بُغضُ ذِکرِاللّه ِ.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
نشانه دوستی خدا دوست داشتن یاد خداست، و علامت دشمنی با خدا دشمن داشتن یاد خداست.
(البته مقصود، تنها یاد زبانی نیست).
معیار خدادوستی
14 قالَ عَلی علیه السلام: مَن أحَبَّ أن یعلَمَ کیفَ مَنزِلَتُهُ عِندَاللّه ِ فَلْینظُر کیفَ منزِلةُ اللّه ِ عِندَهُ، فَإنَّ کلَّ مَن خُیرَلَهُ أمرانِ: أمرُ الدُّنیا وَأمرُ الآخِرَةِ فَاَختارَ أمرَ الآخرَةِ عَلَی الدُّنیا، فَذلِک الَّذی یحِبُّ اللّه ُ، وَ مَنِ اخْتارَ أمرَ الدُّنیا فَذلک الَّذی لامَنزِلَة لِلهِ عِندَهُ.
امام علی علیه السلام
فرمود:
هرکس دوست دارد بداند جایگاهش نزد خدا چطور است، باید ببیند مقام ومرتبه خدا پیش وی چقدر است، زیرا کسی که کار دنیا وآخرت هردو در اختیار او قرار گیرد، و او کار آخرت را بر دنیا برگزیند پس خدا را دوست می‌دارد، وکسی که کار دنیا را انتخاب کند، خداوند پیش او ارزش و جایگاهی ندارد.
نتیجه دوستی‌خدا
15 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: لایحِبُ اللّه ُ عَبداً حَتّی یتَوَلاّهُ، وَلایتَولاّهُ حَتّی یوجِبَ لَهُ الجَّنَة.
امام صادق علیه السلام
فرمود:
خدا بنده ای را دوست نمی‌دارد تا ولایت (دوستی واطاعت) او را بپذیرد، ودوست نمی‌دارد او را تااینکه بهشت را بر اوحتمی کند.
فصـل سوم:
محبّت پیامبر و خاندانش علیهم‌السلام
محبّت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله
16 عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لایؤمِنُ عَبْدٌ حتّی أکونَ أحَبَ إلَیهِ مِن نَفْسِهِ، وَ تَکونَ عِترَتی إلَیهِ أعَزَّ مِنْ عِتْرَتِهِ، وَ یکونُ أهلی أحَبَّ إلَیه مِنْ أهلِهِ وَ تَکونَ ذاتی أحَبَّ إلیه مِنْ ذاتِهِ.
رسول اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
هیچ بنده ای ایمان نمی‌آورد، مگر اینکه من برایش محبوب‌تر از خودش باشم، وخاندانم برایش محبوب‌تر ازخاندان خودش باشد، وخانواده ام برایش دوست داشتنی تر ازخانواده اش باشد، وهستی وذات من برایش محبوب‌تر ازهستی خودش باشد.
محبّت اهل بیت علیهم‌السلام
17 قال رسول الله: لایتِمُّ الإیمانُ اِلاّ بِمُحَبَّتِنا أهلَ البَیتِ.
رسول اکرم صلی الله
علیه و آله:
ایمان کامل نمی‌شود مگر با محبّت ما اهل بیت.
خشنودی خدا
18 قالَ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَعاشِرُالنّاسِ! مَنْ أحَبَّ اَنْ یلْقَی اللّه َ وَهُوَ عَنهُ راضٍ فَلْیوالِ الأئِمَّةَ علیهم السلام.
رسول اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
ای مردم! کسی که دوست دارد خدا را در حالی ملاقات کند که خدا از او راضی باشد، پس ائمه [علیهم السلام] را دوست بدارد.
آثار دوستی خاندان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله
19 قالَ رَسُول اللّه صلی الله علیه و آله: حُبُّ اَهلِ بَیتی نافِعٌ فی سَبعَةِ مَواِطنَ أهْوالُهُنَّ عَظیمةٌ: عِندَ الوَفاةِ، وَ فِی القَبرِ، وَ عِندَ النُشورِ، وَ عِندَ الکتابِ، وَ عِندَ الحِسابِ، وَ عِندَ المیزانِ وَ عِندَ الصِراطِ.
رسول اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
محبّت خاندان من در هفت جا که ترس آن بزرگ و خطرناک است، مفید است: هنگام مرگ، در قبر، هنگام حشر و رستاخیز، هنگام تحویل نامه اعمال، زمان حسابرسی، هنگام میزان و سنجش اعمال و هنگام عبور از صراط.
فصـل چهارم:
محبّتها و مهرورزی‌های شایسته
محبّت مؤمن
20 قالَ رَسُولُ اللّه صلی الله علیه و آله: وُدُّ المُؤمِنِ لِلمُؤمِنِ فِی اللّه ِ مِنْ اَعْظَمِ شُعَبِ الإیمانِ، اَلا وَمَن أحَبَّ فِی اللّه ِ وَ أبْغَضَ فِی اللّه ِ وأعْطی فِی اللّه ِ وَ مَنَعَ فِی اللّه ِ فَهُوَ مِن أصْفیاءِ اللّه ِ.
رسول خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
دوستی مؤمن با مؤمن برای خدا از بزرگ‌ترین شعبه‌های ایمان است. آگاه باشید هر که دوستی‌اش برای خدا، دشمنی‌اش برای خدا، عطایش برای خدا و منعش برای خدا باشد، از برگزیدگان الهی است.
محبّت مؤمنان به یکدیگر
21 عَنِ الصادِقِ علیه السلام: تَرَی المُؤمِنینَ فِی تَبارِّهِم و تَراحُمِهِم وَ تَعاطُفِهِم کمَثَلِ الجَسَدِ إذا اشتَکی (عُضواً) تَداعی لَهُ سائِرُه (جَسَدهِ) بِالسَّهَرِ وَ الحُمّی.
امام صادق علیه السلام فرمود:
مؤمنان را درنیکی و مهرورزی به یکدیگر و دوستی و ملاطفت به همدیگر، همانند یک پیکر می‌بینی که وقتی عضوی به درد آید و شکایت کند، اعضای دیگر با بی خوابی و تب با او هم صدا شوند و یکدیگر را فراخوانند.
چو عضوی به درد آورد روزگاردگر عضوها را نماند قرار
محبّت به راهنمایان
22 عَن أمیرِالمؤمنین علیه السلام: لِیکنْ اَحَبَّ النّاسِ إلَیک مَن هَداک اِلی مَراشِدِک، وَ کشَفَ لَک عَنْ مَعایبِک.
امیرالمؤمنین علیه
السلام فرمود:
محبوب‌ترین مردم نزد تو باید کسی باشد که تو را به راه‌های درست و حق هدایت کند و عیب‌هایت را برای تو بنمایاند.
محبّت به دانشوران
23 عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اُغْدُ عالِماً أومُتَعَلِّماً أومُسْتَمِعاً أو مُحِبّاً لَهُم، وَلاتَکنِ الخامِسَ فَتَهْلِک.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
عالم باش یا آموزنده، یا شنونده، و یا دوستدار آنان، و پنجمین نباش که هلاک می‌شوی.
محبّت به بانوان
24 الإمامُ الصادِقِ علیه السلام: اَلعَبدُ کلَّما إزدادَ لِلنِّساءِ حُبّاً، إزدادَ فِی الإیمانِ فَضْلاً.
امام صادق علیه السلام فرمود:
هرچه زن دوستی بنده افزایش یابد، برایمانش افزوده می‌شود.
محبّت به همسر
25 قالَ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لِلرَّجُلِ عَلَی المَرأةِ أنْ تَلزِمَ بَیتَهُ، و تُوَدِّدَهُ وَ تُحِبَّهُ وَ تَشفِقَهُ.
رسول خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
حق مرد بر زنش آن است که پای بند خانه‌اش باشد، با او محبّت و مهربانی کند و دوستش بدارد.
محبّت به کودکان
26 عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: أحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُم، وَاِذا وَعَدْتُموُه شَیئاً فَفُوا لَهُم، فَاِنَّهُم لایدْرونَ اِلاّ اَنَّکم تَرزُقونَهُم.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
به کودکان محبّت کنید وبه آنها رحم کنید و هروقت به آنها وعده دادید به آن وفاکنید، چون آنهاشما را روزی رسان خود می‌دانند.
مـهرورزی به نیازمندان
27 عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لِکلِّ شَی ءٍ مِفْتاحٌ وَ مِفْتاحُ الْجَنَّةِ حُبُّ الْمَساکینِ وَ الْفُقَراءِ.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
هر چیزی کلیدی دارد و کلید بهشت، دوست داشتن بینوایان و فقیران است.
میزان محبّت به مردم
28 عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ: لایبلُغُ الْعَبدُ حَقیقَةَ الایمانِ حَتّی یحِبُّ لِلنّاسِ مایحِبُّ لِنَفسِهِ مِن الخَیرِ.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
انسان به حقیقت و درجه کامل ایمان نمی‌رسد مگر آنکه آنچه از خوبی‌ها که برای خود دوست دارد، برای مردم هم دوست بدارد.
فصـل پنجم:
عوامل محبّت آفرین
نـیکـی
29 قالَ النّبی صلی الله علیه و آله: اِنَّ اللّه َ جَبَلَ قُلوبَ عِبادِهِ عَلی حُبِّ مَن أحسَنَ إلَیها َ بُغضِ مَن أساءَ الی‌ها.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند دل‌های بندگانش را چنین سرشته است که هرکس به آنها نیکی کند به او مهرورزند و هرکه را به آنها بدی کند دشمن بدارند.
فروتنی
30 الإمام علی علیه السلام: ثَمَرةُ التَّواضُعِ المَحَبَّةُ.
امام علی علیه السلام فرمود: دوستی و محبّت، میوه فروتنی است.
گشاده رویی
31 عَن علی علیه السلام قال: سَبَبُ الْمَحَبَّةِ البُشْرُ.
امام علی علیه السلام فرمود: گشاده رویی، سبب دوستی و محبّت است.
خوش خلقی
32 قالَ الإمام عَلی علیه السلام: حُسنُ الْخُلقِ یورِثُ الْمَحَبَّةَ، وَ یؤَکدُ الْمَوَدَّةَ.
امام علی علیه السلام فرمود: خوش خلقی محبّت به بار می‌آورد و دوستی را استوارتر می‌سازد.
احسان وبی‌توقّعی
33 عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ: إذا أرَدْتَ اَنْ یحِبَّک الْمَخلُوقُونَ فَاَحْسِنْ اِلَیهِم، وَارْفَض ما فی أیدیهِم.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هرگاه خواستی مردم تو را دوست بدارند، به آنان نیکی کن و آنچه را در دست دارند رها کن.
انصاف وهمدردی
34 عَنِ الإمامِ علی علیه السلام قال: ثَلاثُ خِصالٍ تَجْتَلِبُ بِهِنَّ الْمَحَبَّةَ: الإنصافُ فِی الْمُعاشَرَةِ وَ الْمُواساةُ فِی الشِّدَّةِ و الإنطِواعِ وَ الرُّجُوعُ اِلی قلبٍ سَلیمٍ.
امام علی علیه السلام فرمود: با سه صفت محبّت و دوستی بدست می‌آوری: 1 - انصاف در معاشرت 2 - همدردی با دیگران در خوشی و ناخوشی 3 - برخورد با قلب پاک و سالم
صله رحم
35 عَنِ الإمامِ الباقِرِ علیه السلام: صِلِةُ الأرْحامِ تُزَکی الأعْمالَ... و تُحَبِّبُ فِی أهلِ بَیتِهِ.
امام باقر علیه السلام فرمود: صله رحم، اعمال انسان را پاکیزه می‌کند و او را در میان خاندانش محبوب می‌سازد.
اظهار محبّت
36 عَن أبی عبدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: إذا أحْبَبتَ رَجُلاً فَاَخْبِرْهُ بِذلِک فَاِنَّهُ أثْبَتُ لِلْمَوَدَّةِ بَینِکما.
امام صادق علیه السلام فرمود: هنگامی که کسی را دوست می‌داری، او را از این محبّت آگاه کن زیرا این کار، دوستی بین شما را محکم تر می‌کند.
دست دادن
37 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: تَصافَحُوا فَاِنَّ التَّصافُحَ یذهَبُ السَّخیمةَ.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: با یکدیگر دست بدهید، زیرا مصافحه کینه را از بین می‌برد.
فصـل ششم:
هدف در مهرورزی
تولّی وتبرّی
38 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آلهلِأصحابِهِ: أی عُرَی الایمانِ أوثَقُ؟ فَقالُوا: اَللّه ُ ورَسُولُهُ أعْلَم، وقال بَعضُهُم: الصَّلاةُ وَقالَ بعضُهُم: الزَّکاةُ وَقال بَعضُهُم: الصِّیامُ وَقال بَعضُهُم: الحجُّ وَالعُمْرَةُ وَقال بَعضُهُم: الجهاد، فقالَ رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لِکلِّ ما قُلتُم فَضْلٌ وَلَیسَ بِهِ، ولکنِّ أوثَقُ عُرَی الإیمانِ اَلحُبُّ فِی اللّه ِ وَالْبُغْضُ فِی اللّه ِ وَتَوالی اَوْلیاءِاللّه ِ والتَّبَّری مِن أعداءِ اللّه ِ.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به اصحابش فرمود: محکم‌ترین دستگیره ایمان چیست؟ اصحاب گفتند: خدا و رسولش آگاه‌ترند، یکی از اصحاب گفت: نماز است، دیگری گفت: زکات، سوّمی گفت: روزه، یکی دیگر گفت: حجّ و عمره است، بعضی هم گفتند: جهاد است. پیامبر اکرم 9 فرمود: برای هر آنچه که شما گفتید فضیلتی است ولی هیچکدام محکم‌ترین دستگیره ایمان نیستند، محکم‌ترین دستگیره ایمان دوستی ودشمنی در راه خدا و دوست داشتن دوستان خدا و برائت جستن از دشمنان خداست.
دوستی خالصانه
39 عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَن سَرَّهُ أن یجِدَ طَعمَ الإیمانِ فَلْیحِبَّ المَرْءَ، لایحِبُّهُ اِلاّ لِلّهِ تعالی.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که دوست دارد طعم ایمان را بچشد، پس کسی را فقط برای خدا دوست بدارد.
محکم‌ترین دستگیره
40 قالَ صلی الله علیه و آله لِأبی ذرٍّ: أی عُرَی الإیمانِ أوثَقُ؟ قالَ: أللّه ُ ورَسُولِهِ أعلَم، فقالَ: ألمُوالاةُ فِی اللّه ِ وَالمُعاداةُ فِی اللّه ِ وَالبُغْضُ فِی اللّه ِ.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به ابوذر فرمود: کدامین دستگیره ایمان محکم‌تر است؟ ابوذر گفت: خدا و رسولش بهتر می‌دانند، حضرت فرمود: دوستی کردن برای خدا، دشمنی کردن برای خدا و خشم در راه خدا.
اسلام برنامه تکامل و تعالی انسان است. زیر بنا و اساس این برنامه و این مکتب محبت است. مسئله محبّت به اندازه ای در تحقّق برنامه‌هایی که اسلام برای پیشرفت جامعه انسانی پیش بینی کرده، مفید است که پیشوایان دین آن را اساس و پایع بلکه خود دین دانسته‌اند.
امام صادق علیه السلام فرمود: «هَل الدّین إلاّ الحُبّ»
آیا دین به جز محبّت و مهرورزی است؟!
و امام باقر علیه السلام فرمود: «الدّینُ هوَ الحُبُّ وَ الحُبُّ هُو الدّین».
دین همان محبّت و محبّت همان دین است.
خدایی را که دین معرّفی می‌کند بالاترین مرتبه محبّت و مهرورزی را نسبت به موجودات به ویژه انسان‌ها دارد.
از این رو اوّلین صفتی که مسلمان‌ها در جمله ای که همیشه و هر روز بارها و بارها موظّف‌اند آن را تکرار کنند بلکه در ابتدای هر کلام و هر کاری به زبان آورند، صفت مهربانی و مهرورزی او نسبت به موجودات عالم و انسان است. در کلمه «بسم اللّه الرحمن الرحیم» که برنامه افتتاحیه تمام مسلمانان است بعد از نام خدا یعنی اللّه دو صفت رحمان و رحیم باید گفته شود و همیشه محبّت او مورد توجه باشد، زیرا او مهربان‌ترین مهربانان است و همین لطف و مهربانی به انسان‌ها بلکه به موجودات، عامل خلقت آنان و گستردن نظام هستی شده است. در قرآن آمده است: «وَ رَحْمَتی وَسِعَتْ کلَّ شَی ء»
و بعد از مرحله خلقت می‌بینیم خداوند منّان همانطور که خود نسبت به موجودات و مخلوقات خود و در رأس آنها انسان‌ها محبت دارد، از انسان‌ها خواسته است که نسبت به همدیگر هم با محبت باشند و روزبه روز بر محبّت خود نسبت به دیگران بیفزایند.
شاید بتوان گفت یکی از حکمت‌های قرار دادن نسل انسان‌ها از یک پدر و مادر همین باشد که انسان‌ها نسبت به یکدیگر احساس علاقه و محبّت کنند و همدیگر را برادر و خواهر خود بدانند.
مکتب همه انبیای الهی از آدم تا خاتم بر محور و پایه محبت، بنا شده است و پایگاه اصلی حکومت اسلامی، عشق و علاقه مردم نسبت به پیشوایان دینی و رهبران امّت اسلامی است و پیشوایان بزرگ و معصوم اسلام نیز برای اینکه مردم با شیرینی محبت، زندگی و جامعه خود را شیرین و پر از محبت و عشق و علاقه کنند و از برکات این صفت الهی و نعمت بزرگ خدادادی بهره مند شوند، مردم را به محبّت و مهرورزی فراخوانده و راه و روش آن را عملاً" به مردم نشان دادند، که نمونه‌هایی از آنها را در این مجموعه خواهید خواند.
در عمل نیز آن بزرگواران بعد از خداوند متعال مهربان‌ترین انسان‌ها نسبت به موجودات دیگر به ویژه انسان‌ها بودند. تا جایی که به خاطر محبت به مردم و عشق به آنان از همه چیز حتی جان خود گذشتند تا افراد جامعه را به سعادت ابدی برسانند.
در مورد پیامبر در قرآن می‌خوانیم: «وَ ما اَرْسَلْناک اِلاّ رَحمةً لِلْعالَمین»
ما تو را جز اینکه مایه رحمت جهانیان باشی، نفرستادیم. و در جای دیگر می‌خوانیم: «عَزیز علیهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلیکم بِالمؤمنینَ رَئوفٌ رَحیم»
ناراحتی‌های شما بر او گران است و نسبت به هدایت شما سخت علاقه مند است و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است.
این عطوفت و مهربانی پیامبر صلی الله علیه و آله باعث شد که خود را در زحمت طاقت فرسا بیندازد و رنجهای فراوان متحمّل شود.
آری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و اهل بیت او به قدری نسبت به مردم مهربان و دلسوز و علاقه مند بودند که حتی در لحظات آخر عمر - که هر کسی به فکر و اندیشه نجات خود است - آنهابه یاد امّت و گرفتاری‌های آنان بودند. دری از امیر مؤمنان علیه السلامچنین آمده است:
آخرین چیزی که از پیامبر شنیده شد این بود که وقتی ملک الموت در آخرین لحظات خدمت پیامبر برای قبض روح آمد، گفت: تو مخیر هستی به لقاء پروردگار بروی یا در دنیا بمانی. فرمود: به سوی خدا نه به دنیا. بعد فرمود: «أوصیکم بالضعیفین خَیراً: الیتیمِ وَ المَملوک». شمارا سفارش می‌کنم به نیکی نسبت به یتیم و کسی که بنده دیگری است و از خود مال و منالی و اختیاری ندارد.
از احادیث این مجموعه و احادیث دیگری که در این موضوع آمده است به خوبی استفاده می‌شود که نخستین موجودی که باید انسان محبت او را در دل داشته باشد و به آن عشق بورزد خالق هستی است که محبوب واقعی و اصلی اوست و انسان‌ها هر چه دارند از اوست و او مهربان‌ترین مهربانان است و در مرحله بعد پیامبر و جانشینان او که واسطه فیض الهی به بندگان هستند و در مرحله بعد انسان‌های مرتبط با اهل بیت علیهم السلام و صاحبان ایمان و تقوا.
امید است با شناخت محبوب حقیقی و محبوبان درگاه الهی بتوانیم با مهرورزی نسبت به آنان، خود نیز محبوب پروردگار جهانیان گردیم و به هدف عالی انسانی برسیم.
انشاء اللّه.
محمود شریفی
بیست و دوّم اردیبهشت ماه 1385
http://hadithlib.com/
