عوامل منفی و مؤثر در هوش:
با سیری در روایات به گروهی از عوامل منفی مؤثر در هوش برخورد میکنیم که میتوان آنها را به عنوان موانع و یا آفات هوش برشمرد:
1. هوسرانی و توجّه به خواهشهای نفسانی:
( امام علی ـ علیه السّلام ـ :«من لم یعذب نفسه لم ینقضح بالعقل.» تمیمی آمدی، عبدالواحد، غرر الحکم و درر الکلم، ج5، ص 411، حدیث 8972.)