یحیى بن زکریّا (ع)
ابلیس را به صورت اصلى وى دید
و به او گفت:
اى ابلیس به من خبر بده
محبوبترین و مبغوضترین مردم در نظرت کیست؟ گفت:
محبوبترین مردم در نزد من
مؤمن بخیل است
و مبغوضترین مردم در نزد من
فاسق بخشنده است.
یحیى از شیطان پرسید چرا؟
گفت: براى این که بخل بخیل
براى من کافى است
ولى مى ترسم که خدا به فاسق بخشنده
بر اثر بخشندگى اش توجّه کند
و او را ببخشاید،
آنگاه روى برگرداند
در حالى که مى گفت:
اگر تو یحیى نبودى به تو خبر نمى دادم.
راه روشن ج6 ص111
روایت شده که
ابلیس بر یحیى (ع) ظاهر شد
یحیى (ع) دید که همه نوع قفل به همراه دارد،
لذا به شیطان گفت:
اى ابلیس این قفلها چیست؟
گفت:
اینها شهوتهاست که آدمى زاده را به آن گرفتار مى کنم.
گفت: براى من هم قفلى هست؟
گفت: بسا باشد که از غذا سیر شوى
پس تو را نسبت به نماز و یاد خدا سنگین
(و بى میل) مىسازم.
یحیى گفت:
آیا قفل دیگرى هم هست؟
شیطان گفت نه.
یحیى گفت:
خدا را بر خود گواه مى گیرم که
هرگز شکمم را پر از غذا نکنم.
ابلیس گفت:
من نیز خدا را شاهد مى گیرم که هرگز مسلمانى را نصیحت نکنم.
(راه روشن، ج5، ص: 86)
روایت شده که پیامبر (ص) (برگرفته از نرم افزار هدایت در حکایت)
علی بن عیسی اربلی(ره) در کتاب کشف الغمه به سند خود از ابی سعید خدری روایت کرده که
روزی علی بن ابیطالب (ع) مختصری به عنوان قیلوله
(خواب قبل از اذان ظهر)
خوابید
و چون برخاست به فاطمه(ع) فرمود:
ای فاطمه آیا غذایی پیش تو هست که مرا بدان سیر کنی؟
فاطمه عرض کرد:
نه! سوگند بدان خدایی که پدرم را به نبوت و تو را به وصیت گرامی داشته
امروز چیزی که بتوانم بدان تو را سیر کنم ندارم
و بلکه دو روز است که
غذایی جز همان که برای تو می آوردم در خانه نبود
و من تو را
بر خود و دو فرزندم حسن و حسین مقدم می داشتم
و آن غذا را برای تو می آوردم!
علی (ع) فرمود:
ای فاطمه چرا به من خبر ندادی تا برای شما چیزی تهیه کنم؟
فاطمه عرض کرد:
ای ابوالحسن از خدای خود شرم داشتم
چیزی از تو بخواهم
و تو را به چیزی تکلیف کنم که قدرت آن را نداری.
(برگرفته از نرم افزار هدایت در حکایت)
عبد الله بن اَبی یَعْفور
که از خواصّ
یاران امام صادق (ع) است
به حضرت عرض کرد:
«به خدا قسم اگر اناری را به دو
نیمه تقسیم کرده،
نصفش را حلال و نصف دیگر را حرام بنامی،
من بی چون و
چرا تسلیم هستم.»
معرفت امام حق و پیروی از او ستون فقرات بصیرت مردان خداست.
(برگرفته از نرم افزار هدایت در حکایت)
در تفسیر روح البیان نقل شده است:
سه برادر در شهری زندگی می کردند،
برادر بزرگ تر ده سال روی مناره ی مسجدی اذان می گفت و پس از ده سال از دنیا رفت.
برادر دوم نیز چند سال این وظیفه را ادامه داد تا عمر او هم به پایان رسید.
به برادر سوم گفتند: این منصب را قبول کن و نگذار صدای اذان از مناره قطع شود؛
اما او قبول نمی کرد.
گفتند: مقدار زیادی پول به تو می دهیم!
گفت: صد برابرش را هم بدهید، حاضر نمی شوم.
پرسیدند:
مگر اذان گفتن بد است؟
گفت: نه، ولی در مناره حاضر نیستم اذان بگویم.
علت را پرسیدند،
گفت:
این مناره جایی است که دو برادرم را بی ایمان از دنیا برد؛
چون در ساعت آخر عمر برادر بزرگم بالای سرش بودم
و خواستم سوره ی «یس» بخوانم تا آسان جان دهد،
مرا از این کار نهی می کرد.
برادر دومم نیز با همین حالت از دنیا رفت.
برای یافتن علت این مشکل، خداوند به من عنایتی کرد و برادر بزرگم را در خواب دیدم که در عذاب بود.
گفتم: تو را رها نمی کنم تا بدانم
چرا شما دو نفر بی ایمان مُردید!
گفت:
زمانی که به مناره می رفتیم، به ناموس مردم نگاه می کردیم،
این مسئله فکر و دل مان را به خود مشغول می کرد
و از خدا غافل می شدیم،
برای همین عمل شوم، بد عاقبت و بدبخت شدیم.
یکصد موضوع، پانصد داستان 1/222؛ به نقل از: داستان های پراکنده 1/123.
(امام مجتبى علیه السلام)
وقتى که در آستانه مسجد قرار مى گرفت،
سر به سوى آسمان بلند مى کرد و عرضه مى داشت:
«الهى ضیفک ببابک
یا محسن قد اتاک المسى ء،
فتجاوز عن قبیح ما عندى
بجمیل ما عندک یا کریم
خدایا میهمانت درب خانه ات ایستاده،
اى احسان کننده!
[بنده] گنه کار به سوى تو آمد،
به خوبى آنچه نزد توست،
از بدى آنچه نزد من است درگذر.
اى [خداى] بخشنده.»
(محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، (بیروت، داراالاحیاء التراث العربى)، ج 43، ص 339 .)؛
ابن ابى الحدید در جلد 4 شرح نهج البلاغه در صفحه 488 گوید:
مشهور اینست که؛
على علیه السّلام در رحبه کوفه مردم را سوگند داد و گفت:
بخدا سوگند می دهم؛
هر کس را که در بازگشت رسول خدا صلى اللّه علیه و آله از حجة الوداع
از آنحضرت شنیده که درباره من فرمود:
من کنت مولاه فعلى مولاه،
اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه،
برخیزد و گواهى دهد،
در نتیجه مردانى بپا خاستند
و باین گفتار رسول خدا صلى اللّه علیه و آله گواهى دادند،
سپس على علیه السّلام به انس بن مالک فرمود:
تو نیز آن روز حضور داشتى، تو را چه مى شود
(که گواهى نمی دهى)؟
نامبرده گفت:
یا امیر المؤمنین سنّ من زیاد شده
و آنچه را که فراموش کرده ام بیشتر است از آنچه بیاد دارم،
فرمود:
اگر دروغ می گوئى؛
...در چند موضع، دروغ را تجویز کرده اند:
اول:
در جایى که:
اگر مرتکب دروغ نشود مفسده اى بر آن مترتب شود، یا ضررى به خود برسد، یا باعث قتل مسلمانى یا بر باد رفتن عرض او یا آبروى او یا مال محترم اوبشود،
که در این صورت جایز، بلکه واجب است.
پس اگر ظالمى کسى را بگیرد و از مال او بپرسد، جایز است انکار کند.
یا جابرى او را بگیرد و از عمل بدى که میان خود و خداکرده باشد سؤال کند جایز است که بگوید: نکرده ام.
و همچنین هر که بپرسد از کسى ازمعصیتى که از او صادر شده باید اظهار آن نکند، زیرا اظهار گناه، گناهى دیگر است.
واگر از عیب یا مال مسلمانى از او استفسار کنند جایز است انکار آن، بلکه در همه این صور واجب است.
دوم:
دروغ گفتن
... از جمله گناهان کبیره، بلکه قبیح ترین گناهان و خبیث ترین آنها است.
صفتى است که:
آدمى را در دیده ها خوار، و در نظرها بى وقع و بى اعتبار مى سازد.
و سرمایه خجالت و انفعال، و باعث دل شکستگى و ملال.
سبب و اساس ریختن آبرو در نزد خلق خدا، و باعث سیاه روئى دنیا و عقبى است.
و آیات در مذمت این صفت بسیار، و اخباردر نکوهش آن بى شمار است.
خداوند کریم مى فرماید:
