چهل حدیث نماز «جمعه و جماعت»

چهل حدیث «جمعه و جماعت»

 

قالَ اللّهُ تَبارَک وَ تَعالی:

یا اَیـُّهـَا الَّذینَ امـَنُوا اِذا نُودِی لِلصَّلوِةِ مِنْ یوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللّهِ وَ ذَرُوا الْبَیعَ ذلِکمْ خَیرٌ لکمان کنْتُمْ تَعْلَمُونَ. «صَدَقَ اللّهُ الْعَلِّی الْعَظیم»

ای کسانی که ایمان آورده‌اید هرگاه شما را برای نماز روز جمعه بخوانند فی الحال به ذکر خدا بشتابید و کسب و تجارت را رها کنید که این (نماز جمعه، از هر تجارت سودمندی) اگر بدانید برای شما بهتر خواهد بود.

 

فصـل اول:

فضیلت حضور

نماز جمعه، حج فقراء

 

            1 عَنْ اَبیعَبْدِ اللّهِ علیه السلام قالَ: جآءَ اَعْرابِی اِلَی النَّبِی صلی الله علیه و آله ... فَقالَ یا رَسُولَ اَللّه ِ اِنّی تَهَیأْتُ اِلَی الْحَجِّ کذا وَ کذامَرَّةً فَما قُدِرَ لی فَقالَ: ... عَلَیک بِالْجُمُعَةِ فَاِنَّها حَجُّ الْمَساکینِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

بادیه نشینی بحضور پیامبر خدا صلی الله علیه و آله رسید و عرضه داشت: چندین بار آماده سفر حج شده‌ام امّا توفیق نیافتم،

حضرت فرمود:

نماز جمعه را دریاب که حجّ تهی دستان است.

 

حجّ و عُمره در هر جمعه

 

            2 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اِنَّ لَکمْ فِی کلِّ جُمُعَةٍ حَجَّةٌ وَ عُمْرَةٌ فَالْحَجَّةُ اَلْهَجیرَةُ لِلْجُمُعَةِ وَ الْعُمْرَةُ اِنْتِظارُ الْعَصْرِ بَعْدَ الْجُمُعَةِ.

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

هر روز جمعه برای شما ثواب یک حج و یک عمره است، حج شما شتاب و مبادرت به نماز جمعه و عمره شما انتظار اقامه نماز عصر پس از نماز جمعه است.

 

شتاب شایسته

 

            3 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: ثـَلاثٌ لَوْیعْلَمِ النـّاسُ ما فیهِنَّ لَرَکـَضُوا الاِْبِلَ فیطَلـَبِهِنَّ: اَلْأَذانُ وَالصَّفُّ الاَْوَّلُ وَالْغـُدُوُّ اِلَی الْجُمُعَةِ.

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

اگر مردم می‌دانستند در اذان گفتن وصف اوّل جماعت ایستادن و صبحگاهان به نماز جمعه شتافتن چه سودهایی نهفته است، بر پشت کوهان شترها سوار شده به جستجوی آن می‌پرداختند.

 

گام‌های نسوز

 

            4 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: ما مِنْ قَدَمٍ سَعَتْ اِلَی الْجُمُعَةِ اِلاّحَرَّمَ اللّهُ جَسَدَها عَلَی النّارِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

هیچ قدمی نیست که در راه نماز جمعه برداشته شود مگر آنکه خدا بدن آن را بر آتش حرام می‌سازد.

 

نماز جمعه ملاک قُرب بخدا

 

            5 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: یجْلِسُ النّاسُ مِنَ اللّه ِ یوْمَ الْقِیامَةِ عَلی قَدْرِ رَواحِهِمْ اِلَی الْجُمُعاتِ الْأَوَّلُ وَ الثّانِی وَ اَلثّالِثُ.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

نزدیکی مردم با خداوند در روزقیامت به مقدار رفتن آن‌ها به نماز جمعه به ترتیب نفر اوّل و دوّم و سوّم است.

 

نماز جمعه بیمه بهشت

 

            6 قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه السلام: ضَمِنْتُ لِسِتَّةَ عَلَی اللّه ِ الْجَنَّةَ، مِنْهُمْ رَجُلٌ خَرَجَ اِلَی الْجُمُعَةِ فَماتَ فَلَهُ الْجَنَّةُ.

 

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:

در محضر خداوند برای شش گروه ضمانت بهشت نموده‌ام، یکی از آنان کسی است که به قصد نماز جمعه از منزل خارج شده و در آن حال مرگ او فرا رسیده است.

 

مسافر و نماز جمعه

 

            7 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام اَنَّهُ قالَ: اَیما مُسافِرٍ صَلَّی الْجُمُعَةَ رَغْبَةً فی‌ها وَ حُبّا لَها اَعْطاهُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اَجُرَمِأَةِ جُمُعَةٍ لِلْمُقیمُ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

هر مسافری که به خاطر رغبت و علاقه خودش در نماز جمعه حاضر شود، خداوند او را پاداش صد نماز جمعه غیر مسافر عطا نماید.

 

فصل دوم:

ضرورت حـضور

کوچک‌ترین تجمع جمعه

 

            8 عَنْ زُرارَةَ قالَ: قُلْتُ لاَِبی جَعْفَرٍ علیه السلام: عَلی مَنْ تَجِبُ الْجُمُعَةُ؟ قالَ علیه السلام: تَجِبُ عَلی سَبْعَةِ نَفِرٍ مِنَ الْمُسْلِمینَ وَ لاجُمُعَةَ لِأَقَلَّ مِنْ خَمْسَةٍ مِنَ الْمُسْلِمینَ اَحَدُهُمُ الاِْمامُ.

 

... امام باقر علیه السلام فرمود:

هرگاه هفت نفر جمع شدند نماز جمعه واجب می‌شود و این نماز با کمتر از پنج نفر ـ که یکی از آن‌ها پیش نماز است ـ بر پا نمی‌شود.

 

محدوده نماز جمعه

 

            9 عَنْ اَبی جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ: تَجـِبُ الْجـُمُعـَةُ عَلی کلِّ مَنْ کانَ مِنْها عَلی فَرْسَخَینِ.

 

امام باقر علیه السلام فرمود:

حضور در نماز جمعه تا فاصله دو فرسخی بر همگان واجب است.

 

معافیت از نماز جمعه

 

            10 عَنْ حَفْصِ بن غیاث: اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ الْجُمُعَةَ عَلی جَمیعِ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ رَخَّصَ لِلْمَرْئَةِ وَ الْعَبْدِ وَ الْمُسافِرِ اَنْ لا یأْتُوها فَلَمّا حَضَرُوا سَقَطَتِ الرُّخْصَةُ وَ لَزِمَهُمُ الْفَرْضُ الْأَوَّلُ فَمِنْ اَجْلِ ذلِک اَجْزَءَ عَنْهُمْ. فَقُلْتُ: عَمّنْ هذا؟ قالَ: عَنْ مَوْلانا اَبی عَبْدِ اللّهِ علیه السلام.

 

حفص بن عیاث می‌گوید:

شنیدم یکی از بزرگان شیعه می‌گفت:

خداوند متعال نماز جمعه را بر همه مؤمنان از زن و مرد واجب نموده است امّا به زنان و مسافران و بردگان اجازه ترک آنرا نیز داده است ولی اگر در نماز شرکت نمودند خواندن آن واجب و ترک آن جایز نیست.

بنابراین نماز جمعه آنان کفایت از نماز ظهر می‌کند. ـ چون رفع و جوب بخاطر سهولت تکلیف وامتنان بوده است و صحت و کفایت آن رفع نشده است. حفص گوید: گفتم این نظر کیست؟ گفت نظر مولایمان امام صادق علیه السلام

 

کیفر ترک نماز جمعه

 

            11 وَ قالَ النَّبِی صلی الله علیه و آله فیخُطْبَةٍ طَویلَةٍ نقل‌ها الُْمخالِفُ وَالْمُؤالِفُ: اِنَّ اللّه َ فَرَضَ عَلَیکمُ الْجُمُعَةَ فَمَنْ ترک‌ها فی حَیاتی اَوْ بَعْدَ مَوْتی اِسْتِخْفافا بِها اَوْ جُحُودا لَها فَلا جَمَعَ اللّه ُ شَمْلَهُ وَ لابارَک لَهُ فی اَمْرِهِ اَلا وَ لا صَلاةَ لَهُ اَلا وَ لازَکاةَ لَهُ اَلا وَ لاحَجَّ لَهُ اَلا وَ لاصَوْمَ لَهُ اَلا وَ لا بِرَّ لَهُ حَتّی یتُوبَ.

 

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله ضمن خطبه ای طولانی که سُنّی و شیعه آنرا نقل نموده‌اند فرمود:

خداوند نماز جمعه را بر شما واجب فرموده است، هر کس در حیات و یا در ممات من بخاطر سبک شماری و یا انکار، آنرا ترک نماید خداوند کار او بسامان نکند و بر زندگی او برکت ندهد.

آگاه باشید نماز او، زکات او، حج او و روزه و اعمال خیر او مقبول نیست مگر اینکه توبه کند.

 

ترک نماز جمعه مایه غفلت

 

            12 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لِینْتَهِینَّ اَقْوامٌ عَنْ وَدْعِهِمُ الْجُمُعاتِ اَوْ لَیخْتِمَنَ اللّه ُ عَلی قُلُوبِهِمْ ثُمَّ لَیکونَنَّ مِنَ الْغافِلینَ.

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

بعضی از گروه‌ها از ترک نماز جمعه بپرهیزند، در غیر این صورت بر دل‌های آنان مُهر نفاق زده خواهد شد، آنگاه در صف غافلین در خواهند آمد.

 

نابودی جامعه در ترک نمازجمعه

 

            13 قالَ عَلِی علیه السلام: ثَلاثَةٌ اِنْ اَنْتُمْ خالَفْتُمْ فیهِنَّ اَئِمَّتَکمْ هَلَکتُم جُمُعَتُکمْ وَ جِهادُ عَدُوِّکمْ وَ مَناسِککمْ.

 

حضرت علی علیه السلام فرمود:

اگر با رهبران و پیشوایانتان در سه چیز مخالفت کنید هلاک می‌شوید: نماز جمعه و جهاد با دشمن و مناسک حج.

 

منافق شناسی

 

            14 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنْ تَرَک ثَلاثَ جُمُعاتٍ مِنْ غَیرِ عُذْرٍ کـُتِبَ مِنَ الْمُنافـِقیـنَ.

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

هر کسی سه نماز جمعه ـ پی در پی ـ را بدون عذر ترک نماید در ردیف منافقین ثبت خواهد شد.

 

کار در وقت نماز جمعه

 

            15 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنِ اسْتَأْجَرَ اَجیرا فَلا یحْبِسُهُ عَنِ الْجُمُعَةِ فَیأْثِمُ.

 

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

هر کس کارگری را بکار بگمارد، چنانچه او را از نماز جمعه منع کند، گناه نموده است.

 

نمازجمعه زندانیان

 

            16 عَنْ اَبی عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ: اِنَّ عَلَی الاِْمامِ اَنْ یخْرِجَ الُْمحْبَسینَ فِی الدَّینِ یوْمَ الْجُمُعَةِ اِلَی الْجُمُعَةِ وَ یوْمَ الْعیدِ اِلَی الْعیدِ وَ یرْسِلَ مَعَهُمْ فَاِذا قَضَوْا الصَّلاةَ رَدَّهُمْ اِلَی السِّجْنِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

امام (حاکم اسلامی) باید زندانیان مسلمان را که بخاطر بدهی خود به زندان افتاده‌اند به نماز جمعه و نماز عید حاضر نماید و پس از اقامه نماز آنانرا به زندان برگرداند.

 

آمادگی برای نماز جمعه

 

            17 عَنْ اَبی جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ: وَ اللّهِ لَقَدْ بَلَغَنی اَنَّ اَصْحابَ النَّبِی صلی الله علیه و آله کانُوا یتَجَهَّزُونَ لِلْجُمُعَةِ یوْمَ الْخَمیسِ لاَِنَّهُ یوْمَ مَضیقٍ عَلَی الْمُسْلِمینَ.

 

امام باقر علیه السلام فرمود:

بخدا قسم شنیده‌ام که یاران پیامبر گرامی صلی الله علیه و آلهاز روز پنجشنبه خود را برای نماز جمعه آماده می‌نمودند چون روز جمعه برای مسلمانان فشرده است - فرصت و امکانات کم است.

 

فصل سوم:

آداب حضور

ادب و آداب نماز جمعه

 

            18 قالَ اَبُوعَبْدِ اللّهِ علیه السلام: لِیتَزَینْ اَحَدُکمْ یوْمَ الْجُمُعَةِ یغْتَسِلُ و یتَطَیبُ وَ یسَرِّحُ لِحْیتَهُ وَ یلْبَسُ اَنْظَفَ ثِیابِهِ وَلْیتَهَیأْ لِلْجُمـُعَةِ وَلْیکنْ عَلَیهِ فی ذلِک الْیوْمِ السـَّکینَةُ وَ الْوَقـارُ…

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

یکایک شما باید در روز جمعه خود را بیاراید، غسل کند، عطر بزند و ریش و موهای خود را شانه نماید و پاکیزه‌ترین لباس‌های خود را بپوشد و برای نماز جمعه آماده شود و البته باید آرامش و وقار در رفتار او نمایان باشد.

 

کفّاره گناهان هفته

 

            19 قالَ النَّبِی صلی الله علیه و آله: مِنَ اغْتَسَلَ یوْمَ الْجُمُعَةِ وَ مَسَّ مِنْ طیبِ اِمْرَأَتِهِ ـ اِنْ کانَ لَها ـ وَ لَبِسَ مِنْ صالِحِ ثِیابِهِ ثُمَّ لَمْ یتَخَطَّ رِقابَ النّاسِ وَ لَمْ یلْغَ عِنْدَ الْمَوْعِظَةِ کانَ کفّارَةً لِما بَینَهُما وَ مَنْ لَغی وَ تَخَطّی رِقابَ النّاسِ کانَتْ لَهُ ظُهْرا.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

هر کسی که روز جمعه غسل نموده و از عطر همسر خود ـ چنانچه خودش عطر نداشته باشد و او داشته باشد ـ استفاده نماید و از لباس‌های مناسب خود بپوشد و به هنگام عبور از صف‌های نماز جمعه پای بر روی لباس و سرو دوش مردم نگذارد و در وقت خطبه‌های نماز سخن نگوید، نماز جمعه او کفّاره گناهان او در فاصله دو نماز جمعه می‌باشد، ولی اگر در بین خطبه‌ها حرف بزند تنها بجای نماز ظهر او محسوب می‌شود.

 

فرشتگان مأموران ثبت

 

            20 عَنِ النَّبِی صلی الله علیه و آله اَنَّهُ قالَ: اِذا کانَ یوْمُ الْجُمُعَةِ کانَ عَلی کلِّ بابٍ مِنْ اَبْوابِ الْمَسْجِدِ مَلائِکةٌ یکتُبُونَ الْأَوَّلَ فَالْأَوَّلَ فَاِذا جَلَسَ الاِْمامُ طَوُّوا الصُّحُفَ وَ جاؤُوا یسْتَمِعُونَ الذِّکرَ.

 

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:

وقتی روز جمعه فرا می‌رسد بر هر دری از درهای مسجد فرشتگانی نشسته‌اند و نام مردم را به ترتیب ورود، اوّل و دوّم و سوّم... می‌نویسند تا آنگاه که امام جمعه در جایگاه خود قرار گرفت پرونده‌ها را پیچیده و برای شنیدن ذکر (خطبه‌ها) می‌نشینند.

 

سلام بر نمازگزاران جمعه

 

            21 قالَ عَلِی علیه السلام: مِنَ السُّنَّةِ اِذا صَعِدَ الاِْمامُ الْمِنْبَرَ اَنْ یسَلِّمَ اِذَا اسْتـَقْبَلَ النـّاسَ.

 

امام علی علیه السلام فرمود:

یکی از سُنن اِسلامی این است که وقتی امام جمعه در جایگاه خُطبه قرار گرفت به مردم سلام کند.

 

پایگاه سیاسی اخلاقی نظام

 

            22 عَنِ الرِّضا علیه السلام قالَ: اِنَّما جُعِلَتِ الْخُطْبَةُ یوْمَ الْجُمُعَةِ لاَِنَّ الْجُمُعَةَ مَشْهَدُ عامٍ فارادان یکوْنَ لِلاَْمیرِ سَبَبٌ اِلی مَوْعِظَتِهِمْ وَ تَرْغیبِهِمْ فِی الطّاعَةِ وَ تَرْهیبِهِمْ مِنَ الْمَعْصِیةِ وَ تَوْقیفِهِمْ عَلی ما اَرادَ مِنْ مَصْلَحَةِ دینِهِمْ وَ دُنْیاهُمْ وَ یخْبِرَهُمْ بِما وَرَدَ عَلَیهِمْ مِنَ الاَْفاقٍ ـ وَ ـ مِنْ الاَْهْوالِ الَّتی لَهُم فی‌ها الْمَضَرَّةُ وَ الْمَنْفَعَةُ.

 

امـام رضـا علیه السلام فرمـود:

انگیزه خواندن خطبه در نمازجمعه آن است که:

چون جمعه روز حضور عمومی است.

اسلام خواسته تا فرماندار ـ نماینده دولت اسلامی ـ وسیله ای ـ تریبونی ـ داشته باشد برای موعظه مردم و تشویق آنان به اجرای قوانین و اطاعت از دستورات الهی و پرهیز از نافرمانی ـ قانون شکنی ـ و معصیت و همچنین بتواند از این طریق مردم را در جریان برنامه‌ها و تصمیمات متخذه مربوط به دین و دنیای آنان قرار دهد و از آنچه در جهان می‌گذرد ـ و به نحوی با حیات مسلمین ارتباط دارد ـ و از حوادث و پیش آمدهایی که ضرر یا منفعتی ـ تأثیر مثبت یا منفی - برای آن‌ها دارد آنانرا مطّلع نماید.

 

سکوت به هنگام خطبه

 

            23 عَنْ اَبی عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ: اِذا خَطَبَ الاِْمامُ یوْمَ الْجُمُعَةِ فـَلا ینْبَغی لاَحـَدٍ اَنْ یتـَکلَّمَ حَتّی یفْرُغَ الاِْمامُ مِنْ خُطْبَتِهِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

به هنگام خطبه امام جمعه سزاوار نیست کسی سخن بگوید تا آنگاه که امام از خطبه فارغ گردد.

 

دو رکعت خطابه

 

            24 عَنْ اَبی عَبْدِ اللّه ِ علیه السلام فی قالَ: اِنَّما جُعِلَتِ الْجُمُعَةُ رَکعَتَینِ مِنْ اَجْلِ الْخُطْبَتَینِ فِهی صَلاةٌ حَتّی ینْزِلَ الاِْمامُ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

نمازجمعه به خاطر دو خطبه ای که دارد دو رکعت شده است. پس آن دو خطبه در واقع دو رکعت از نماز است ـ و مردم به هنگام شنیدن خطبه در حال نمازند ـ تا امام از جایگاه فرود آید.

 

نماز جمعه و اجابت دعا

 

            25 عَنْ اَبی عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ: اَلسّاعَةُ الَّتی تُسْتَجابُ فی‌ها الدُّعآءُ یوْمَ الْجُمُعَةِ مابَینَ فَراغِ الاِْمامِ مِنَ الْخُطْبَةِ الیان یسْتَوِی النّاسُ فیالصُّفُوُفِ وَساعَةٌ اُخْری مِنْ اخِرِالنَّهارِ اِلی غُرُوبِ الشَّمْسِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

ساعت‌هایی از روز جمعه که دعا مستجاب می‌شود:

فاصله بین فراغت امام از خطبه تا تنظیم صفوف - آغاز نماز - و آخرین ساعت روز جمعه تا غروب آفتاب است.

 

فصـل اول:

فضیلت جماعت

برتری نماز جماعت

 

            26 اِنَّ رَسُولُ اَللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ: صَلاةُ الْجَماعَةِ اَفْضَلُ مِنْ صَلاةِ آلفرد بِخَمْسٍ وَ عِشْرینَ دَرجَةً.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

فضیلت نماز جماعت بیست و پنج برابر نماز فُرادا می‌باشد.

 

حکمت نماز جماعت

 

            27 عَنِ الرِّضا علیه السلام قالَ: اِنَّما جُعِلَتِ الْجَماعَةُ لِئَلاّیکونَ اِلاِْخْلاصُ وَ التَوْحیدُ وَ الاِْسْلامُ وَ الْعِبادَةُ لِلّهِ اِلاّ ظاهراً مَکشُوفا مَشْهُورا.

 

امام رضا علیه السلام فرمود:

علت تشریع نماز جماعت آن است که اسلام وتوحید و بندگی و اخلاص به خداوند متعال در معرض دید عموم و ظاهر و مشهور در میان مردم باشد.

 

دو برگ رهایی

 

            28 وَ قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنْ صَلّی اَرْبَعینَ یوْما الصَّلَواتَ فی جَماعَةٍ لایفُوتُهُ تَکبیرَةُ الاِْحْرامِ کتِبَ لَهُ بَرآئتانِ، بَرآئَةُ مِنَ النِّفاقِ وَ بَرآئةٌ مِنَ النّارِ.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

هر کس چهل روز نمازهای خود را با جماعت بخواند بطوریکه یک تکبیرة الاحرام از او فوت نشود، دو برائت آزادی برای او نوشته می‌شود، یکی نجات از نفاق و دیگری رهائی از آتش.

 

صف جهاد وصف جماعت

 

            29 قالَ اَبُو الْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ علیه السلام: اِنَّ الصَّلاةَ فِی الصَّفِّ الاَْوَّلِ کالْجِهادِ فی سَبیلِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ.

 

امام موسی بن جعفر علیه السلام فرمود:

نماز در صف اوّل جماعت همانند جهاد در راه خداوند مُتعال است.

 

صفوف نخستین جماعت

 

            30 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اِنَّ اللّه َ وَ مَلائِکتَهُ یصَلُّونَ عَلَی الَّذینَ یصِلُونَ الصُّفُوفَ الاَْوَّلِ.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

خدا و فرشتگانش بر کسانی که صف‌های اوّل ـ نماز جماعت - را بهم پیوند می‌دهند، درود می‌فرستند.

 

فصل دوم:

ضرورت جماعت

حضور در جمع و جماعت

 

            31 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اِنَّ الشَّیطانَ ذِئْبُ الاِْنْسانِ کذِئْبِ الْعنَنَمِ یأْخُذُ الشّاةَ القاصِیةَ وَ النّاحِیةَ فَاِیاکمْ وَ الشِّعابَ وَ عَلَیکم بِالْجَماعَةِ وَ العامَّةِ وَ الْمَسْجِدِ.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: شیطان گرگ انسان است، همانند گرگ گوسفندان که همیشه میش‌های دور افتاده و کناره گیر را می‌گیرد. پس، از دسته بندی‌ها (گروه گرائی و خط بازی) بپرهیزید و بر شما باد به حضور در جماعت و مجالس عمومی و مسجد.

 

قطع رابطه با تکروان

 

            32 اِنَّ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ: لاصَلاةَ لِمَنْ لایصَلّی فِی الْمَسْجِدِ مَعَ الْمُسْلِمینَ اِلاّمِنْ عِلَّةٍ وَ لاغَیبَةَ اِلاّ لِمَنْ صَلّی فی بَیتِهِ وَ رَغِبَ عَنْ جَماعَتِنا وَ مَنْ رَغِبَ عَنْ جَماعَةِ الْمُسْلِمینَ سَقَطَتْ عِدالَتُهُ وَ وَجَبَ هِجْرنُهُ.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که ـ بدون هیچ عذری ـ نماز خود را همراه دیگر مسلمانان در مسجد نمی‌خواند نمازش مقبول نیست و غیبت احدی جایز نیست مگر کسی که نمازش را در خانه می‌خواند ـ و در جماعت حاضر نمی‌شود ـ و به حضور در اجتماع مسلمین بی رغبت است و هر آنکس که چنین باشد از عدالت ساقط و دوری از او واجب می‌باشد.

 

بی‌اعتنائی به نماز جماعت

 

            33 عَنْ اَبی جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ: قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه السلام: مَنْ سَمِعَ النِّدآءَ فَلَمْ یجِبْهُ مِنْ غَیر عِلَّةٍ فَلا صـَلاةَ لـَهُ.

 

امام باقر علیه السلام از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل می‌فرماید که حضرتش فرمود: هر که صدای اذان جماعت را بشنود و بدون هیچ عذری اجابت نکند نماز ندارد (نمازش مقبول نیست).

 

کیفر ترک نماز جماعت

 

            34 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لِینْتَهِینَّ اَقْوامُ لایشْهَدُونَ الصَّلاةَ اَوْ لاَمُرَنَّ مُؤَذِّنا یؤَذِّنَ ثُمَّ یقیمَ ثُمَّ امُرُ رَجُلاً مِنْ اَهْلِ بَیتی ـ وَ هُوَ عَلِی علیه السلام ـ فَلَیحْرِقَنَّ عَلی اَقْوامٍ بُیوتَهُمْ بِحَزْمِ الْحَطَبِ لاَِنَّهُمْ لاَیأْتُونَ الصَّلاةَ.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: آنانکه در نماز جماعت حاضر نمی‌شوند لازم است از اینکار خود داری کنند و گرنه دستور خواهم داد مؤذّن اذان و اقامه بگوید. آنگاه ـ پس از اقامه جماعت - یکی از اهل بیت خود را (که علی علیه السلامباشد) فرمان می‌دهم تا خانه‌های کسانی را که در جماعت حاضر نشده‌اند، با بسته‌های هیزم به آتش کشد.

 

نماز جماعت، میزان شناسایی

 

            35 عَنِ النَّبِی صلی الله علیه و آله اَنَّهُ قالَ: اِنْ سُئِلْتَ عَمَّنْ لَمْ یشْهَدِ الْجَماعَةَ فَقـُلْ: لا اَعـْرِفـُهُ.

 

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: اگر درباره کسی که به نماز جماعت حاضر نمی‌شود از تو سؤالی نمودند، بگو من او را نمی‌شناسم.

 

فصـل سوم:

آداب جماعت

به پیش برای نمازجماعت

 

            36 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اِذا سَمِعْتَ الاَْذانَ فَأْتِ وَ لَوْحَبْوا.

 

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: هنگامی که اذان نماز را شنیدی ـ هر چه سریع‌تر ـ به مسجد بیا، گرچه سینه خیز باشد.

 

امـام جـماعت

 

            37 اِنَّ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ: اِمـامُ الْقـَوْمِ وافِدُهـُمْ فَقَدِّمُوا فی صَلاتِکمْ اَفْضَلَکمْ.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: امام جماعت هر جمعی نماینده آنان ـ در پیشگاه خداوند ـ می‌باشد پس برای امامت جماعت خود بهترین‌ها را برگزینید.

 

پیوند دل‌ها در نماز جماعت

 

            38 قـالَ رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اِسْتَوُوا تَسْتَوِ قُلُوبُکمْ وَ تَماسُّوا تَراحَمُوا.

 

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: ـ صف‌های نماز جماعت را ـ هماهنگ و تنظیم نمائید تا دل‌هایتان متعادل شود و شانه‌ها در تماس با هم باشد، تا مهربانی افزوده شود.

 

امام جماعت ضامن نیست

 

            39 عَنْ اَبی عَبْدِاللّه ِ علیه السلاماَنَّهُ سَألَهُ رَجُلٌ عَنِ الْقَرآئَةِ خَلْفَ الاِْمامِ فـَقـالَ علیه السلام: لا، اِنَّ الاِْمامَ ضامِنٌ لِلْقَرآئَةِ وَ لَیسَ یضْمَنُ الاِْمامُ صـَلاةَ الَّذینَ خَلْفَهُ اِنـَّما یضْمَنُ الْقَرآئةَ:

 

کسی از امام صادق علیه السلام در مورد خواندن حمد و سوره در نماز جماعت سؤال نمود، حضرت فرمود: نخوانید چون امام جماعت ضامن قرائت حمد و سوره است امّا ضامن نماز مأمومین نیست ـ فقط قرائت بعهده اوست -.

 

سرعت در نماز جماعت

 

            40 عَنْ اَبی عـَبْدِاللّه ِ علیه السلام قـالَ: صَلّی رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آلهاَلظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ فَخَفَّفَ الصَّلاةَ فِی الرَّکعَتَینِ فَلَمّا انْصَرَفَ... قالُوا: خَفَّفْتَ فِی الرَّکعَتَینِ الاَْخیرَتَینِ؟ فَقالَ لَهُمْ: اَوَما سَمِعْتُمْ صُراخَ الصَّبِی؟!.

 

امام صادق علیه السلام فرمود: روزی پیامبر خدا صلی الله علیه و آلهنماز ظهر و عصر می‌خواندند، ناگهان دو رکعت آخر نماز را سبک‌تر خواندند، اصحاب پس از ادای نماز سؤال نمودند که ـ آیا دستور جدیدی آمده؟ فرمود برای چه؟ گفتند: - چرا دو رکعت آخر نماز را سبک‌تر بجا آوری؟ فرمود: مگر فریاد ـ گریه ـ کودک را نشنیدید؟!

 

 

 

 

وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّه ِ جمیعاً وَ لاتَفَرَّقُوا

وَ اذْکرُوا نِعْمَتَ اللّه ِ عَلَیکمْ اِذْکنْتُمْ اَعْدآءً

فَاَلَّفَ بَینَ قُلُوبِکمْ فَاَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ اِخْوانا.

 

مسلمانان چون دندانه‌های شانه با هم برابرند و چون اعضای یک بدنِ زنده، منسجم و هماهنگ. که آسیب در یک عضو باعث تشویش و نابسامانی در دیگر اعضاء خواهد بود.

آنچه که آنانرا به هم پیوند می‌دهد ریشه در نهاد انسانی دارد و برخاسته از ضرورت تداوم حیأت است.

جهان را خدای یگانه آفریده و نظام و سنّت یگانه برآن بخشیده تا کسی نتواند همانند خاشاک پراکنده بر روی آب، بی اراده و سرگردان به هر گرداب و منجلابی سرنهد و یا چون گوسپندی بریده از گلّه باشد که گرگ‌های در کمین نشسته را طُعمه ای چرب و نرم شود و به عذاب ابدی تفرقه و نفاق و شرک گرفتار آید.

مؤمنین، برادرانی یکدل و یکرنگ‌اند که همچون مشتی آهنین بر فرق کفّارِ کفتار خوی فرود آیند و همانند سدّی استوار و بنیانی محکم از رخنه خنّاسان در صفوف به هم پیوسته و شکوهمندشان بپرهیزند.

دستان توانمند مسلمانان را انقلاب اسلامی ایران در سنّت دشمن شکن نماز جمعه به یکدیگر پیوند داد و پس از قرن‌ها سکوت و دشمنی و فراموشی، مسجد جامع شهرها و میعاد گاه‌های نماز جمعه با فریاد شکوه بخش خطیبانِ متعهد وطنینِ اللّه اکبرِ نمازگزارانِ همسو و هم جهت، آذین یافت. و اینک نمازهای جمعه ما در جای جای این کشور خدائی، یادگاری است عزیز و جانسوز و ارزشمند و دل افروز از «ابوذر زمان» و اوّلین «شهید عظیم الشأن محراب» و «معلّم اخلاق و مهذّب نفوس» و «فقیه فداکارِ» صدوق و شریف‌ترین عطای الهی، که امروز به امامت مراد و محبوب خود، احیا گرسنن حیاتبخش اسلام و روح خدا در جسم بیجان جهان معاصر، در بیت المعمور عرش الهی هرروز جمعه و هر صبح و شام به نماز ایستاده‌اند تا نظاره گر لطف خدا و منتظر تلاش ما در حفظ ارزش‌ها و شعارهای اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله در سایه امام جمعه و ولی جمع و رهنما و رهبر جهان اسلام باشند.

در این مجموعه چهل از حجج معصوم و ائمه هدایت و وحدت در موضوع نماز جمعه و جماعت را به عنوان هدیه ای گرانقدر، به شفتیگان اسلام و انقلاب و تشنگان تعهّد و تشکل و نیز کلّیه ستادهای خدمتگزار در نمازهای جمعه و جماعت تقدیم می‌نماید. باشد تا کلمات گُهربار معصومین: چراغ را همان و شمع جمعان گردد.

 

آمین یا رب العالمین

محمود لطیفی

 http://www.hadithlib.com