چهل حدیث «حلال و حرام»

 

چهل حدیث «حلال و حرام»

 

«أَلمالُ وَ البَنُونُ زینَةُ الحَیاةِ الدُّنیا وَ الباقِیاتُ الصّالِحاتُ خَیرٌ عِندَ رَبِّک ثَواباً وَ خَیرٌ أمَلاً»

 

مال و ثروت و فرزندان زینت زندگی دنیا هستند و اعمال صالح که تا قیامت باقی است، نزد پروردگارت ثوابش بهتر و عاقبت آن نیکوتر است.

 

فصل اوّل

جایگاه مال وثروت

 

            1 عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: إنَّ الدّینارَ وَالدِّرهَمَ أهْلَکا مَنْ کانَ قَبلَکم وَ هُما مُهْلِکاکم.

 

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

دینار و درهم، کسانی راکه پیش از شما بودند، نابودکرد و آن دو شما را هم به نابودی می‌کشند.

 

گـوسالـه

 

            2  عَن رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ: إنَّ لِکلِّ اُمَّةٍ عِجْلٌ، وَعِجْلُ هذِهِ الأُمَّةِ الدّینارُ وَالدِّرْهَمُ.

 

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

هر امّتی گوساله ای دارد (که او را منحرف می‌کند) وگوساله این امّت (امّت پیامبراکرم) دینار و درهم است.

یعنی همانطور که گوساله بنی اسرائیل پیروان حضرت موسی علیه السلام را گمراه کرد و آنان گوساله پرست شدند، مال و ثروت هم موجب انحراف امّت پیامبر صلی الله علیه و آله می‌گردد.

(امروز شاهدیم که طبق پیشگویی پیامبر صلی الله علیه و آله خیلی ازپیروان آن حضرت حتی بعضی از به ظاهر خوبان این امّت چنین شده‌اند).

 

 

پیامد مال دوستی

            3 عَن عَلِی علیه السلام: حُبُّ المالِ یفْسِدُ الَمالَ، و یوَسِّعُ الآمالَ.

 

حضرت امام علی علیه السلام فرمود:

مال دوستی عاقبت انسان را تباه می‌کند و آرزوها را گسترده و طولانی می‌کند.

 

محـبوب خدا

ومال و ثروت

 

            4 ألإمام عَلِی علیه السلام قالَ: إذا أحَبَّ اللّه ُ سُبْحانَهُ عَبْداً بَغَّضَ إلَیهِ المالَ وَقَصَّرَ مِنْهُ الآمالَ، إذا أرادَاللّه ُ بِعَبْدٍ شَرّاً حَبَّبَ إلَیهِ المالَ وَبَسَطَ مِنْهُ الآمالَ.

 

حضرت امیرمؤمنان علیه السلام فرمود:

وقتی خداوند بنده ای را دوست بدارد، مال وثروت را پیش اومنفور وناپسند جلوه می‌دهد وآرزوهای اورا کوتاه می‌کند وچون خداوند بدی بنده ای را اراده کند، مال وثروت را محبوب او قرارمی دهد وآرزوهایش را گسترش می‌دهد.

خداوند متعال بدی هیچیک از بندگان خود را نمی‌خواهد مگراینکه خود بنده اعمالی را انجام دهد که مورد خشم پروردگار خود قرار گیرد که دراین صورت خداهم اورا رها می‌سازد وبه خودش وامی گذارد.

 

زیان زیادی ثروت

 

            5 ألإمامُ عَلِی علیه السلام قالَ: کثْرَةُ المالِ تُفْسِدُ القُلُوبَ وَ تُنْشِئُ الذُّنُوبَ.

 

امام علی بن ابی طالب علیه السلام فرمود:

زیادی ثروت قلب‌ها را تباه می‌سازد وگناهان را پدید می‌آورد.

 

مال و ثروت امـانت الهی

 

            6 عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ: ألمالُ مالُ اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ جَعَلَهُ وَدایعَ عِنْدَ خَلْقِهِ وَ أَمَرَهُمْ أَن یأکلُوا مِنْهُ قَصْداً وَ یشْرَبُوا مِنْهُ قَصْداً، وَیلبِسُوا مِنْهُ قَصْداً، وَینکحُوا مِنْهُ قَصْداً، وَیرْکبُوا مِنْهُ قَصْداً وَ یعُودُوا بِما سِوی ذلِک عَلی فُقَراءِ المُؤمِنینَ، فَمَنْ تَعَدّی ذلِک کانَ ما أَکلَهُ حَراماً وَما شَرِبَ مِنْـهُ حَراماً، وَ ما لَبِسَهُ مِنْهُ حَـراماً، وَما نَکحَهُ مِنْهُ حَراماً، وَ ما رَکبَهُ مِنْهُ حَراماً.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

ثروت از آنِ خداست و او آن را نزد بندگان خود امانت گذاشته و دستور داده است که از آن درحدّ متعارف بخورند وبیاشامند ولباس تهیه کنند و ازداوج کنند وبرای سواری از آن استفاده کنند وبقیه آن را به مؤمنان نیازمند یاری دهند، بنابراین کسی که در هرقسمت از آن حدّ معمول تجاوز کند وبیشتر مصرف کند ـ مرتکب گناه شده است وآنچه زیادی خورده یا آشامیده یا پوشیده یا در امر ازدواج و سواری صرف کرده است، حرام است.

 

یار شیطان

 

            7 عَنْ أبی عَبدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: یقُولُ إبْلیسُ لَعَنَهُ اللّه ُ، ما أعْیانی فِی ابنِ آدَمَ فَلَنْ یعینی مِنهُ واحِدَةٌ مِنْ ثَلاثٍ: أَخذُ مالٍ مِن غَیرِ حِلِّهِ، أوْ مَنْعِهِ مِن حَقِّهِ، أوْ وَضْعِهِ فی غَیرِ وَجْهِهِ.

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

ابلیس ملعون می‌گوید: در مورد بنی آدم، هرچه مرا خسته و ناتوان کند، یکی از این سه چیز مرا نسبت به آدمیزاد ناتوان نمی‌کند (یعنی در مورد فریب آنان موفق می‌شوم): به دست آوردن مال از راه غیر حلال، جلوگیری کردن او از پرداخت واجب مالی، یا مصرف کردن آن در راه ناروا و حرام.

 

مراقبت از دارایی

 

            8 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: أَرْبَعٌ لایستَجابُ لَهُمْ دُعاءٌ، رَجُلٌ جالِسٌ فی بَیتِهِ یقُولُ: یا رَبِّ ارْزُقنی فَیقُولُ لَهُ: ألَمْ آمُرک بِالطَّلَبِ؟ وَ رَجُلٌ کانَتْ لَهُ إمرَأَةٌ قَد غالب‌ها فَیقُولُ: أَلَمْ أَجعَلْ أَمرَها بِیدِک؟ وَ رَجُلٌ کانَ لَهُ مالاً فَأفْسَدَهُ، فَیقُولُ: یارَبِّ ارْزُقنی، فَیقُولُ لَهُ: أَلَمْ آمُرک بِالاْءقتِصادِ؟ أَلَمْ آمُرک بِالإصلاحِ؟ ثُمَّ قَرَأَ: «وَ الَّذینَ إذا أَنفَـقُوا لَمْ یسْرِفُوا وَلَمْ یقْتُرُوا وَ کانَ بَینَ ذلِک قَواماً» وَ رَجُلٌ کانَ لَهُ مـالٌ فَأدانَهُ بِغَیرِ بَینَةٍ فَیقـُولُ: أَلَمْ آمُرک بِالشَّهادَةِ؟

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

دعای چهار نفر مستجاب نمی‌شود:

1 ـ کسی که در خانه بنشیند و بگوید: خدایا روزی مرا برسان که خداوند به او می‌گوید: آیا دستور ندادم که پی روزی بروی و تلاش کنی؟

2 ـ مردی که مغلوب زنش شده است، که خداوند می‌گوید: آیا اختیار او را به دستِ تو واگذار نکردم؟

3 ـ فردی که دارای مال و ثروت باشد و آن را تباه کند و گوید:

خدایا روزیم را برسان که خداوند می‌فرماید:

آیا دستور ندادم که میانه رو باش و اسراف نکن سپس این آیه را خواند که: بندگان خدا کسانی هستند که هنگام انفاق اسراف نمی‌کنند و بخل هم نمی‌ورزند بلکه میان این دو راه میانه را می‌گیرند.

4 ـ مردی که پول داشته و آن را قرض داده بدون آنکه سندی بگیرد خداوند می‌فرماید، مگر تو را دستور ندادم که شاهد بگیری؟

 

فصل دوم

کسب مال حلال

بهترین عبادت

 

            9 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: ألْعِبادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً وَ أفضَلُها جُزْءاً طَلَبُ الْحَلالِ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

عبادت هفتاد بخش است وبهترین بخش آن طلب حلال.

 

وظیفه حلال‌طلبی

 

            10 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: طَلَبُ الْحَلالِ فَریضَةٌ عَلی کلِّ مُسْلِمٍ وَمُسْلِمَةٍ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

پی مال حلال رفتن، برهر مرد وزن مسلمان واجب است.

 

انسان بی‌خیر

 

            11 سَمِعْتُ أباعَبْدِاللّه ِ علیه السلام یقُولُ: لاخَیرَ فی مَن لایحِبُّ جَمْعَ المالِ مِنْ حَلالٍ فَیکفُّ بِهِ وَجْهَهُ وَ یقضی بِهِ دَینَهُ.

 

راوی گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می‌فرمود:

هیچ خیری نیست در کسی که دوست ندارد مال حلال جمع کند تا آبروی خود را با آن حفظ کند وقرض خود را با آن ادا کند.

(چنین کسی انسان بی خیر است).

 

تـلاش بـرای خود وخانواده

 

            12 عَنْ مُوسَی بْنِ بَکرٍ قالَ: قالَ لی أبُوالْحَسَنِ الأوَّلِ علیه السلام: مَنْ طَلَبَ هذَا الرِّزْقَ مِن حِلِّهِ لِیعُودَ بِهِ عَلی نَفْسِهِ وَ عِیالِهِ کانَ کالمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللّه ِ…

 

موسی بن بکر گوید: امام هفتم علیه السلام فرمود:

کسی که در پی روزی حلال برای خود وخانواده اش باشد، همانند کسی است که در راه خدا جهاد کند.

 

آفرین بر کسب حلال

 

            13 عَن أمیرِالمُؤمِنینَ علیه السلام قالَ: طُوبی لِمَنْ ذَلَّ فی نَفْسِهِ وَ طابَ کسْبُهُ.

 

امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:

آفرین به کسی که پیش خود فروتن وکسب او پاکیزه (وحلال) باشد.

 

سختی کسب مال حلال

 

            14 قالَ مُحَمَّدُ بْنُ هارُونَ الجَلاّبِ: قُلْتُ لأبِی الْحَسَنِ الهادی علیه السلام: رُوینا عَنْ آبائِک إنَّهُ یأْتی عَلَی النّاسِ زَمانٌ لایکونُ شَئی أعَزُّ مِن أَخٍ أنیسٍ أوْ کسْبِ دِرْهَمٍ مِنْ حَلالٍ، فَقالَ لی: یا أبا مُحَمَّد إنَّ العَزیزَ مَوْجُودٌ وَ لکنَّک فی زَمانٍ لَیسَ شَئی أعسَرَ مِنْ دِرْهَمِ حَلالٍ وَ أَخٍ فِی اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ.

 

محمد بن هارون گوید: به امام هادی علیه السلام عرض کردم:

از پدران شما برای ما نقل شده که زمانی بر مردم می‌آید که هیچ چیز کمیاب تر از برادری مونس و همدم یا کسب درهمی از راه حلال نباشد.

امام علیه السلام در جوابم فرمود:

انسان کمیاب، موجود است ولی تو در زمانی هستی که هیچ چیز سخت تر از به دست آورد مال حلال و برادر دینی نیست.

 

طلب حلال

 

            15 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنْ باتَ کالاًّ مِنْ طَلَبِ الحَلالِ باتَ مَغْفُوراً لَهُ.

 

رسول گرامی اسلام فرمود:

کسی که بعد از تلاش در طلب حلال بیتوته و استراحت کند، او آمرزیده شب را به صبح می‌آورد.

 

تلاش برای زندگی

 

            16 عَنْ عَمرِو بْنِ سَیف عَنْ أبی عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: لاتَدَعْ طَلَبَ الرِّزْقِ مِنْ حِلِّهِ فَإنَّهُ عَوْنٌ لَک عَلی دینِک، وَاعقِل راحِلَتَک وَتَوَکلْ.

 

از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود:

تلاش دربدست آوردن روزی حلال را رها نساز،

زیرا که آن کمک به دینداری توست و همیشه مرکب خود را ببند و به خدا توکل کن (با توکل زانوی اشتر ببند).

 

همّ و غم زندگی

 

            17 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: إنَّهُ لَیأتی عَلَی الرَّجُلِ مِنْکمُ لا یکتَبُ عَلَیهِ سَیئَةٌ وَ ذلِک إنَّهُ مُبْتَلی بِهَمِّ المَعاشِ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

وضعیتی برای فردی از شما پیش می‌آید که خطای او نوشته نمی‌شود و این بخاطر آن است که به همّ و غمّ زندگی مبتلا شده باشد.

 

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله واشتغال

 

            18 کان رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله إذا نَظَرَ إلَی الرَّجُلِ فَأَعْجَبَهُ قالَ: هَلْ لَهُ حِرْفَةٌ؟ فَإن قالُوا لا قالَ: سَقَطَ مِن عَینی قیلَ وَ کیفَ ذاک یا رَسُولَ اللّه ِ؟ قالَ: لِأنَّ المُؤمِنَ إذا لَم یکن لَهُ حِرفَةٌ یعیشُ بِدینِهِ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هرگاه به مردی نگاهش می‌افتاد و از او خوشش می‌آمد،

می‌فرمود: آیا او شغل و حرفه ای دارد؟

پس اگر می‌گفتند: نه، می‌فرمود:

او از چشم من افتاد. گفته می‌شد:

چرا یا رسول اللّه؟! پاسخ می‌داد:

چون مؤمن اگر شغلی نداشته باشد،

با (خرج کردنِ) دینش زندگی کند و از دینش مایه می‌گذارد.

 

پرهیز از مال‌حرام

 

            19 قالَ أبُوعَبْدِاللّه ِ علیه السلام: ثَـلاثٌ مَنْ کنَّ فـیهِ زَوَّجَهُ اللّه ُ مِنَ الحُورِالعینِ کیفَ یشاءُ: کظمُ الغَیظِ، وَ الصَّبْرُ عَلَی السُّیوفِ للّه ِِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ رَجُلٌ أَشْرَفَ عَلی مالٍ حَرامٍ فَتَرَکهُ للّه ِِ. عز و جل

 

امام صادق علیه السلام فرمود:

سه خصلت است که در هر که باشد وارد بهشت می‌شود و خداوند از حوریان بهشتی نصیب او می‌کند، هر طور و هرقدر که او بخواهد:

1 ـ فرو بردن خشم

2 ـ صبر ومقاومت بر شمشیرها به خاطر خدای متعال.

3 ـ وقتی کسی به مال حرام می‌رسد، آن را بخاطر خدا ترک کند.

 

روزی‌حلال‌وگسترده

 

            20 عَنِ البَزَنْطی قالَ: قُلْتُ لِلرِّضا علیه السلام: جُعِلْتُ فِداک، أدْعُ اللّه َ عَزَّ وَ جَلَّ أنْ یرْزُقَنِی الْحَلالَ، فَقالَ: أَتَدْری مَا الحَلالُ؟ قُلْتُ: الَّذی عِندَنا الْکسْبُ الطّیبُ. فَقالَ: کانَ عَلِی بْنُ الحُسَینِ یقُولُ: أَلْحَلالُ هُوَ قُوتُ المُصْطَفَینِ ثُمَّ قالَ: قُلْ أَسْئَلُک مِنْ رِزْقِک الواسِعِ.

 

بزنطی گوید: به امام هشتم علیه السلام گفتم:

فدایت شوم! دعا کن خدا به من روزی حلال عطا کند.

فرمود: می دانی حلال چیست؟ گفتم:

پیش ما حلال همان کسب پاک و پاکیزه است فرمود:

امام زین العابدین علیه السلام می فرمود:

حلال، غذای برگزیدگان است.

سپس فرمود این چنین بگو! خدایا از تو روزی فراخ می‌خواهم.

(شاید منظور اینست که روزی خدا آنقدر گسترده و زیاد است که نیازی نیست انسان پی حرام برود)

 

 

اهمیت مال حلال

 

            21 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: تَرْک لُقمَةِ حَرامٍ أَحَبُّ إلَی اللّه ِمِن صَلاةِ أَلفَی رَکعَةٍ تَطَوُّعاً.

 

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:

رها کردن لقمه ای حرام، پیش خدا محبوب‌تر است از دو هـزار رکعت نماز مستحبی.

 

حرمت مال مردم

 

            22 قالَ النَّبِی صلی الله علیه و آله: لَرَدُّ دانِقٍ مِنْ حَرامٍ یعْدِلُ عِنْدَاللّه ِ سَبْعینَ ألْفَ حِجَّةٍ مَبْرُورَةٍ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

ردکردن یک دانگ ازحرام (یک ششم دینار یا درهم) پیش خدا معادل هفتاد هزار حجّ قبول شده است.

 

فصل سوم

به دست آوردن مال حرام

توشه آتش جهـنّم

 

            23 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنِ اکتَسَبَ مالاً مِنْ غَیرِ حِلِّهِ کانَ زادَهُ إلَی النّارِ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

کسی که مالی را از راه غیرحلال به دست آورد، آن مال توشه او به طرف آتش جهنم خواهد بود.

 

نتیجه بی‌مبالاتی در حـرام

 

            24 قالَ النَّبِی صلی الله علیه و آله: قالَ اللّه ُ عَزَّ وَ جَلَّ: مَنْ لَمْ یبالِ مِنْ أَی بابٍ اکتَسَبَ الدّینارَ وَالدِّرهَمَ لَمْ اُبالِ یوْمَ القِیامَةِ مِنْ أَی أَبْوابِ النّارِ أَدْخَلتُهُ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

خداوند متعال فرمود:

کسی که برایش مهم نباشد که دینار و درهم را از چه راهی به دست می‌آورد، برای من هم مهم نخواهد بود که او را از کدام در جهنّم وارد آتش دوزخ بکنم.

 

کسب حرام

 

            25 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَنْ کسَبَ مالاً مِنْ غَیرِ حِلِّهِ أَفْقَرَهُ اللّه ُ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که مالی از راه غیرحلال به دست آورد، خداوند او را تنگدست می‌کند.

 

سؤال در قیامت

 

            26 عَنْ أبی بَرْدَةِ الأسْلَمی، قالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آلهقالَ: لاتَزُولُ قَدَمُ عَبْدٍ یوْمَ القِیامَةِ، حَتّی یسئَلَ عَنْ أَرْبَعٍ: عَنْ جَسَدِهِ فیما أَبْلاهُ، وَ عَنْ عُمْرِهِ فیما أَفناهُ، وَ عَنْ مالِهِ مِمَّا اکتَسَبَهُ وَ فیما أنْفَقَهُ، وَ عَنْ حُبِّنا أَهْلَ البَیتِ.

 

ابوبرده سلمی گوید: از پیامبر عظیم الشأن شنیدم که فرمود: انسان در قیامت قدم از قدم برنمی دارد تا اینکه از چهار چیز سؤال شود:

1 ـ از بدن خود که در چه راهی آن را به کارگرفت،

2 ـ و از عمرش که در کجا و چه راهی سپری کرد،

3 ـ و از مالش که از کجا به دست آورد ودر کجا مصرف کرد،

4 ـ و از محبّت ما خاندان.

 

مال حرام وازدواج

 

            27 ذُکرَ عَنْ: أبی جَعْفَرَ علیه السلام أَنُّهُ ذُکرَ عِنْدَهُ رَجُلٌ فَقالَ: إنَّ الرَّجُلَ إذا أصابَ مالاً مِنْ حَرامٍ لَم یقْبَل مِنْهُ حَجٌّ وَلا عُمْرَةٌ وَ لاصِلَةُ رَحِمٍ حَتّی أَنَّهُ یفْسِدُ فیهِ الفَرْجُ.

 

روایت شده که: خدمت امام باقر علیه السلام از مردی یاد شد امام علیه السلام فرمود: وقتی کسی مالی از راه حرام به دست آورد خداوند حج و عمره و صله رحم را از او قبول نمی‌کند، بلکه ازدواج با آن مال هم باطل خواهد بود.

 

سهمیه روزی

 

            28 عَنْ أَبی جَعْفَرَ علیه السلام قالَ: لَیسَ مِنْ نَفْسٍ إلاّ وَ قَدْ فَرَضَ اللّه ُ لَها رِزْقاً حَلالاً، یأْتیها فی عافِیةٍ وَ عُرِضَ لَها بِالْحَرامِ مِنْ وَجْهٍ آخَرَ فَإنْ هِی تَناوَلَتْ شَیئاً مِنَ الحَرامِ قاصَّها مِنَ الحَلالِ الَّذی فَرَضَ لَها وَ عِنْدَاللّه ِ سِواهُما فَضْلٌ کثیرٌ وَ هُوَ قَولُهُ: «وَ اسئَلُوا اللّه َ مِن فَضْلِهِ»

 

امام باقر علیه السلام فرمود: خداوند برای هر انسان رزق حلالی را مشخص و حتمی کرده است که بطور کامل به او خواهد رسید، و از طرفی رزق حرامی از طریق دیگر به او عرضه می‌شود، پس اگر از آن حرام مقداری برداشت به همان اندازه از مال حلال او کم می‌شود و پیش خدا علاوه بر آن دو مال، زیادی و افزونی است که خداوند در قرآن فرماید: از فضل و زیادی که پیش خدا است از او درخواست کنید.

 

بزرگ‌ترین حسرت

 

            29 عَنْ أمیرِالمُؤْمِنینَ علیه السلام قالَ: إنَّ أعْظَمَ الحَسَراتِ یوْمَ القِیامَةِ حَسْرَةُ رَجُلٍ کسَبَ مالاً فی غَیرِ طاعَةِ اللّه ِ فَوَرِثَهُ رَجُلاً فَأَنفَقَهُ فی طاعَةِ اللّه ِ سُبْحانَهُ فَدَخَلَ بِهِ الجَنَّةَ وَ دَخَلَ بِهِ الأوَّلُ النّارَ.

 

امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: بزرگ‌ترین حسرت روز قیامت حسرت خوردن کسی است که مالی را از راه غیر حلال به دست آورد و برای فرد دیگر به ارث گذارد. و او آنرا در راه اطاعت و بندگی خدا صرف کرده و بواسطه آن وارد بهشت گردد و اولی بواسطه آن مال حرام (نخورده) وارد جهنّم گردد.

 

گرفتن مال مردم

 

            30 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَن اقْتَطَعَ مالَ مُؤمِنٍ غَصْباً بِغَیرِحَقِّهِ لَمْ یزَلِ اللّه ُ عَزَّ وَ جَلَّ مُعْرِضاً عَنْهُ ماقِتاً لِأعْمالِهِ الَّتی یعْمَلُها مِنَ البِرِّ وَ الخَیرِ، لایثْبِتُها فی حَسَناتِهِ حَتّی یتُوبَ، وَ یرُدُّ المالَ الّذی أَخَذَهُ إلی صاحِبِهِ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که مال مؤمنی را بناحق از او بگیرد و به او ندهد، خداوند پیوسته از او اعراض کرده و کارهای نیک او را نکوهیده می‌دارد و آن‌ها را در نامه اعمال نیک او نمی‌نویسد تا توبه کند و مالی را که از آن مؤمن گرفته به او برگرداند.

 

بزرگ‌ترین گناه

 

            31 قالَ أمیرُالمُؤْمِنینَ علیه السلام: أعْظَمُ الخَطایا إقتِطاعُ مالِ امرِئٍ مُسْلِمٍ بِغَیرِ حَقٍّ

 

علی علیه السلام فرمود: بزرگ‌ترین خطا و گناه، بناحق گرفتن مال مسلمان است. ببری مال مسلمان وچومالت ببرندداد وفریاد برآری که مسلمانی نیست

 

قسم خوردن بـرای مـال

 

            32 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: وَیلٌ لِتُّجارِ أُمَّتی مِنْ لا وَ اللّه ِ وَ بَلی وَاللّه ِ، وَ وَیلٌ لِصُنّاعِ أُمَّتی مِن الیوْمِ وَغَدٍ.

 

از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: وای برای تاجران امّت من از گفتن لا و اللّه و بلی واللّه (قسم خوردن در داد و ستد) و وای برای صنعتگران امّت من از امروز و فردا کردن.

 

فصل چهارم

آثار حلال خوری

آمرزش الهی

 

            33 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مَن أَکلَ الحَلالَ قامَ عَلی رَأسِهِ مَلَک یسْتَغْفِرُ حَتّی یفرَغُ مِنْ أَکلِهِ.

 

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که روزی حلال بخورد، فرشته ای بالای سرش قرار می‌گیرد و برای او طلب آمرزش می‌کند تا وقتی که از خوردن آن فارغ شود.

 

مال حـلال و نورانیت قلب

 

            34 عَنِ النَّبِی صلی الله علیه و آله قالَ: مَنْ أَکلَ الحَلالَ أَرْبَعینَ یوْماً نَوَّرَاللّه ُ قَلْبَهُ.

 

پیامبر گرامی اسلام فرمود: کسی که چهل روز مال حـلال بخورد، خــداوند قلب او را نـورانی می‌کند.

 

یاد عملی خدا

 

            35 عَنْ أبی عَبْدِاللّه علیه السلام قالَ: مِن أَشَدِّ ما فَرَضَ اللّه ُ عَلی خَلْقِهِ ذِکرُ اللّه ِ کثیراً ثُمَّ قالَ: لاأَعنی سُبْحانَ اللّه ِِ وَ الحَمْدُللّه ِِ وَ لاإلهَ إلاَّ اللّه ُ وَ اللّه ُ أکبَرُ وَ اِءنْ کانَ مِنهُ، وَلکنَّ ذِکرَاللّه ِ عِندَ ما أَحَلَّ وَ حَرَّمَ، فَاِءنْ کانَ طاعَةً عَمِلَ بِها وَ اِءن کانَ مَعْصِیةً ترک‌ها.

 

امام صادق علیه السلام فرمود: یکی از سخت‌ترین واجبات بر بندگان خدا یاد کردن زیاد خدا است سپس فرمود: مقصودم ذکر «سبحان اللّه والحمدللّه و لا اله الا اللّه و اللّه اکبر» نیست، گرچه آن هم یاد خداست، ولی منظورم این است که در برخورد با آنچه که خدا حلال یا حرام کرده خدا را یاد کند، اگر اطاعت خدا بود به آن عمل کند و اگر معصیت الهی بود آن را رها کند.

 

فصل پنجم

آثار حرام خوری

اثر لقمه حرام

 

            36 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: إذا وَقَعَتِ اللُّقْمَةُ مِنْ حَرامٍ فی جَوْفِ العَبْدِ لَعَنَهُ کلُّ مَلَک فِی السَّماواتِ وَفِی الأرْضِ وَ مادامَتِ اللُّقْمَةُ فی جَوْفِهِ لاینظُرُاللّه ُ إلَیهِ وَمَنْ أَکلَ اللُّقْمَةَ مِنَ الحَرامِ فَقَدباءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللّه ِ فَاِءنْ تاب

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هنگامی که لقمه حرام در شکم انسانی قرار گیرد هر فرشته ای که در آسمان‌ها و زمین است او را لعنت می‌کند، و تا وقتی که آن لقمه در شکم اوست خدا به او نگاه نمی‌کند، و هرکسی که لقمه حرام بخورد بسوی خشم خدا رفته است، پس اگر توبه کند خدا می‌پذیرد، و اگر قبل از توبه بمیرد، آتش به او سزاوارتر است.

 

نتیجه خوردن مال حـرام

 

            37 عَنْ أبی عَبْدِاللّه علیه السلام فی خَبَرِ المِعراجِ قالَ: قالَ النَّبِی صلی الله علیه و آله: مَرَرْتُ بِقَوْمٍ بَینَ أَیدیهِم مَوائِدُ مِنْ لَحْمٍ طَیبٍ وَلَحْمٍ خَبیثٍ یأکلُونَ اللَّحْمَ الخَبیثَ، وَ یدَعُونَ الطَّیبَ، فَقُلْتُ: مَنْ هؤُلاءِ یا جَبْرَئیلُ؟ فَقالَ: هؤُلاءِ الَّذینَ یأْکلُونَ الحَرامَ، وَ یدَعُونَ الحَلالَ، وَ هُمْ مِنْ أُمَّتِک یا مُحَمَّدٍ

 

امام صادق علیه السلام در ضمن معراج فرمود که پیامبراکرم صلی الله علیه و آله فرمود: گروهی را دیدم که سفره‌هایی از گوشتهای پاک و پاکیزه و گوشتهای آلوده جلویشان گسترده بود ولی آنان از گوشتهای آلوده و کثیف می‌خوردند و غذاهای پاکیزه را وا می‌گذاشتند. از جبرئیل پرسیدم: این‌ها چه کسانی اند؟ جبرئیل گفت: این‌ها کسانی هستند که مال حلال را رها کرده، مال حرام می‌خورند و آنان از امّت تو هستند ای محمّد!

 

ولای علی علیه‌السلام و مال حـرام

 

            38 کانَ أَبُوعَبْدِاللّه ُ علیه السلام یقُولُ: کانَ أمیرُالمُؤمِنینَ علیه السلامیقُولُ: لَیسَ بِوَلِی لَنا مَنْ أَکلَ مالَ مُؤمِنٍ حَراماً.

 

امام صادق علیه السلام می‌فرمود: امیرمؤمنان علیه السلام بارها می‌فرمود: کسی که مال مؤمنی را به حرام بخورد، او از دوستان ما نیست. توضیح اینکه کسی که ولایت علی علیه السلام را پذیرفته است، نباید مال حرام بخورد، و اگر بخورد باید در ولایت خود تردید کند.

 

اثر یک لقمه حرام

 

            39 عَنِ النَّبِی صلی الله علیه و آله قالَ: مَن أَکلَ لُقْمَةَ حَرامٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاةٌ أَرْبَعینَ لَیلَةً، وَلَمْ تُسْتَجَب لَهُ دَعْوَةٌ أَربَعینَ صَباحاً، وَکلُّ لَحْمٍ ینبِتُهُ الحَرامُ فَالنّارُ أَوْلی بِهِ، وَ إنَّ اللُّقْمَةَ الواحِدَةَ تُنبِتُ اللَّحْمَ.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که لقمه حرام بخورد تا چهل شب نمازش قبول نمی‌شود، و دعایش تا چهل روز مستجاب نمی‌شود، و گوشتی که آن لقمه حرام می‌رویاند به آتش سزاوارتر است، آری یک لقمه هم گوشت می‌رویاند!

 

عاقبت حرام‌خوری

 

            40 رُوِی عَنْ زَیدٍ بْنِ أَرْقَم أَنَّ النَّبِی صلی الله علیه و آله قالَ: لایدْخُلُ الجَنَّةَ جَسَدٌ غُذِّی بِحَرامٍ.

 

زید بن ارقم آورده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: پیکری که از حرام تغذیه شده باشد وارد بهشت نمی‌شود.

حکایت

در سیرت اردشیر بابکان آمده است که حکیم عرب را پرسید که روزی چه مایه طعام باید خوردن؟

گفت: صد درم سنگ کفایتست.

گفت: این قدر چه قوّت دهد؟

گفت: «هذَا المِقدارُ یحمِلُک وَ مازادَ عَلی ذلِک فَأَنتَ حامِلُهُ»

یعنی این قدر تو را بر پای همی دارد

و هرچه برین زیادت کنی تو حمّال آنی.

خوردن برای زیستن و ذکر کردن استتو معتقد که زیستن از بهر خوردنست

حقیقت انسان

تا در طلب گوهر کانی، کانیور درپی عمر جاودانی، جانی

من فاش کنم حقیقت مطلب راهر چیز که در جستن آنی، آنی

 

 

امانتی در دست انسان‌هاست، که با آن می‌توان غم خود و دیگران را زدود و شادی و خوشی جایگزین کرد. با آن می‌شود روح امید به زندگی را در انسان‌ها دمید و آنان را برای زندگی بهتر آماده کرد.

به کمک آن می‌توان جلوی دعواها و نزاع‌ها و کشمکش‌ها را گرفت و بدرفتاری‌ها و بدگمانی‌ها را تبدیل به صفا و صمیمیت و خوش بینی کرد. و جلوی خیلی از جدایی‌های خانماسوز خانوادگی را گرفت، برهنه‌ها را پوشاند، شکم‌های گرسنه را سیر کرد، بیماران را معالجه کرد، گرفتارها را از گرفتاری‌ها، نجات داد، به بی سروسامانی‌ها سامان بخشید فقر و فلاکت را از بین برد، بلکه افراد را از مرگ حتمی نجات داد و خوشبختی و امنیت و آرامش و آسایش و سلامتی برای جامعه به ارمغان آورد.

با آن می‌توان دانش و صنعت را در کشور رونق داد و زندگی‌ها را پرنشاط و زیبا کرد. با آن می‌توان روستاها و شهرها و حتی بیابان‌ها را زیبا و آباد ساخت و می‌توان به سرزمین‌های دور دست، حتی به آسمان‌ها رفت و...

آن امانت الهی که با آن می‌توان عزّت دنیا و آخرت را بدست آورد و به کمک آن سعادت و خوشبختی آخرت را برای خود خرید، آبروی خود و دیگران را حفظ کرد و با بهره گیری بهینه از آن می‌توان پاداش اخروی فراوان بدست آورد.

حتی با تلاش برای به دست آوردن آن می‌توان مدال «مجاهد فی سبیل اللّه» برای خود گرفت و سپس دین و آئین خود بلکه دیگران را حفظ کرد.

می‌توان با کمک آن عظمت و بزرگی دنیا و آخرت و خشنودی پروردگار را به دست آورد و خوشحالی پیامبر و جانشینان او را فراهم آورد.

با آن می‌توان به دیدار بزرگان و اولیای الهی و زیارت خانه خدا و قبور اهل بیت علیهم السلام رفت، فرهنگ قرآن و اهل بیت علیهم السلام را به جهانیان رساند.

اگر به مال و ثروت بعنوان امانتی الهی و وسیله ای برای کسب کمال انسانی نگاه شود، می‌توان با آن به سوی خدا رفت و محبوب حقیقی خود را یافت.

امّا اگر به آن به عنوان هدف نهایی و محبوب خود بنگریم، آن در واقع گوساله امّت پیامبر آخرالزمان است که مایه نابودی و هلاکت و خسران انسان می‌شود و فتنه انگیز است، انسان را به تفاخر و بی بند و باری طغیان و سرکشی می‌کشاند.

در این صورت باعث تفرقه و جدایی و بدگمانی بین دوستان و آشنایان و برادران و همنوعان می‌شود، زندگی را بی خاصیت، بی هدف، آلوده، پرزحمت بی آسایش و خسته کننده و در نهایت متلاشی می‌کند.

مال و ثروت آزمایشگاه انسان است که اگر انسان بداند باید آنرا از کجا و چگونه بدست آورد و چگونه و کجا خرج کند، وسیله بسیار خوب و کارساز است و در راه آباد کردن دین و دنیای خود می‌تواند از آن بهره، برد و گرنه وبالی خواهد بود که گرفتاری دنیا و آخرت را برای خود انسان و چه بسا دیگران را درپی خواهد داشت برای آشنائی بیشتر با آموزش‌های اسلام در زمینه مال و ثروت و مال حلال و حرام و دیدگاه معصومین علیهم السلام، چهل درّ گرانبها از سخنانشان انتخاب شده است. به امید اینکه در این زمینه راه گشا باشد و درحدّ توان از این امانت الهی بهره برداری کنیم و از آن بعنوان وسیله ای برای تأمین آخرت، استفاده کنیم.

انشاءاللّه

محمود شریفی

بیست و دوّم اردیبهشت ماه 1385

 http://hadithlib.com/