چهل حدیث «انتخاب نام برای فرزندان»
چهل حدیث «نامگذاری»
قالَ اللّه ُ تَبارَک وَ تَعالی:
«یا زَکریا اِنّا نُبَشِّرُک بِغُلامٍ اسْمُهُ یحْیی
لَمْ نَجْعَلْ لَّهُ مِنْ قَبْلُ سَمِیا»
ای زکریا!
ما ترا به فرزند پسری
که نامش یحیی است بشارت می‌دهیم.
پیش‌تر برای او همنام وهمانندی نیافریدیم.
فصل اول:
اهمیت نامگذاری
زمان نامگذاری موقّـت
1 قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنِینَ علیه السلام: سَمُّوا اَوْلادَکمْ قبلان یولَدُوا.
امیرمؤمنان علیه السلام
فرمود:
فرزندان خود را قبل از تولّدشان نـامـگذاری کنـید.
(بعلّت مشخص نبـودن جنس مـولود، یک نام پسر و یک نام دختر انتخاب نمائید).
زمان نامگذاری رسمـی
2 قالَ الصّادِقُ علیه السلام: یسَمَّی الصَّبِی یوْمَ السّابِـعِ وَ یحْلَقُ رَأْسُهُ وَ یتَصَدَّقُ بِزِنَةِ الشَّعْرِ فِضَّهً وَ یعَقُّ عَنْهُ بِکبْش فَحْلٍ.
امام صادق علیه السلام
فرمود:
کودک، روز هفتم تولّد نامگذاری می‌شود و سرش را می‌تراشند و به وزن مویش از نقره صدقه می‌دهند و گوسفند نری از برای او عقیقه (قربانی) می‌شود.
انتخاب نام شایسـته
3 عَنِ النَّبِی صلی الله علیه و آله قالَ: مِنْ حـَقِّ الْوَلَدِ عَلی والِدِهِ ثـَلاثَةٌ: یحْسِنُ اسْمَهُ وَ یعَلِّمُهُ الْکتابَةَ وَ یزَوِّجُهُ اِذا بَلَغَ.
پیامبر اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
حق فرزند بر پدرش سه چیز است:
1 ـ نام نیکو برای او انتخاب کند.
2 ـ بـه او نـوشـتن بیـامـوزد.
3 ـ هنگامی که بالغ شد او را همسر دهد.
نامگذاری حق فـرزند
4 قالَ رَجُلٌ: یا رَسُولَ اللّه ِ ماحَقُّ ابْنی هذا؟ قالَ: تُحْـسِنُ اسْمَـهُ وَ اَدَبَـهُ وَ تَضَعُـهُ مَوْضِعا حَسَنا.
مردی خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله رسید و پرسید:
حق فرزندم بر گردن من چیست؟
پیامبر اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
نام نیکو بر او گذاری و ادب بیاموزی و او را جـای خـوبی قـرار دهـی، (یعنی نـام نیـک، تربیت صحـیح و شغل مناسبی برای او انتخاب کنی).
اهمیت نامگذاری
5 عَنْ رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله قالَ: سَمُّوا اَسْقاطَـکمْ فَاِنَّهُمْ مِنْ اَفراطِکمْ.
رسول خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
[بچه‌های] سِقـط شده خـود را نـامگذاری کنید،
زیرا آنان پیشاهنگان شما (بسوی بهشت) هستند.
نخستین نیکی به فـرزند
6 عَنْ اَبِی الْحَسَنِ الاَوَّلِ صلی الله علیه و آلهقالَ: اَوَّلُ ما یبِرُّ الرَّجُلُ وَلَدَهُ اَنْ یسَمِّیهُ بِاسْمٍ حَسَنٍ، فَلْیحْسِنْ اَحَدُکمْ اسْمَ وَلَدِهِ.
امام هفتم صلی الله علیه و آله فرمود:
نخستین نیکی مرد به فرزندش، انتخـاب نـام نیـکو بـرای اوسـت،
پس هرکس باید نام زیبا برای فرزندش انتخاب کند.
نخستین هدیه به فـرزند
7 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ: اَوَّلُ ما ینْحَلُ الرَّجُلُ وَلَدَهُ، اسْمُهُ فَلْیحْسِنْ اسْمـَهُ.
پیامبر اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
نخسـتین بخشش و عنـایت هـر کس نسبت به فرزندش، انتخاب نام است، پس باید نام نیکو برای او انتخاب کند.
نام نیکو در قیـامت
8 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ: اِنَّکمْ تُدْعَوْنَ یوْمَ الْقِیامَةِ بِاَسْمائَکمْ وَ اَسْماءِ آبائِکم، فَاَحْسِنُوا اَسْمائَکمْ.
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:
در قیامت شما با نام خود و نام پدرانتان خوانده می‌شوید، پس نامهای خود را نیکو انتخاب کنید.
فراخوانی با نام خـوب
9 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اِسْتَحْسِنُوا اَسْمـائَکمْ فَاِنَّکمْ تُدْعَوْنَ بِها یوْمَ الْقیامَةِ قُمْ یا فُلانَ بنِ فُلانٍ اِلی نُورِک.
رسول خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
نـام نیـکو انتخـاب کنـید، زیرا که در روز قیامت با آن اسم‌ها خوانده می‌شوید، (خطاب می‌شود) ای فـلانی، فرزند فـلانی بپـا خیز و بسوی نـور خـودت حـرکت کن.
با بهترین نام صـدا کنـید
10 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ: اُدْعُوا اِخْوانَکمْ بِاَحْسَنِ اَسْمائِهِمْ وَلا تـَدْعُوهُمْ بِالاَْلْقـابِ.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
برادران دینی خود را با بهترین نام آنان صدا بزنید و آنـان را بـا لقب‌های (زشت) نخـوانیـد.
اهمیت نام پدر
11 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اَلسُنـَّةُ وَالبِّـرُ اَنْ یکنَّی الرَّجُلُ بِاسْمِ اَبِیهِ.
رسول خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
روش پسندیده و نیکو آن است که کنیه شخص به نام پدرش باشـد.
فصل دوّم
چه نام‌هایی برای فرزندان انتخاب کنیم؟
برترین نام
12 عَنْ اَبی جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ: اَصْدَقُ الاَسْماءِ ما سُمِّی بِالْعُبُودِیةِ وَ افضل‌ها اَسْماءُ الاَْنْبِیاءِ.
امام باقر علیه السلام
فرمود:
درست‌ترین نام‌ها، نامی است که بندگی را برساند، و برترین آنها نـام پیـامبران اسـت.
محبوب‌ترین نام
13 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آلهقالَ: اَحَبُّ الاَْسْماءِ اِلَی اللّه ِ عَبْدُاللّه ِ وَ عَبْدُ الرَّحْمنِ.
پیامبر خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
محبوب‌ترین نام‌ها پیش خدا عبارتست از عبداللّه وعبدالرحمن.
نیکوترین نام
14 عَنِ النَّبِی صلی الله علیه و آله قالَ: سَمـُّوا اَوْلادَکمْ اَسْمـاءَ الاَْنْبِیاءِ، وَ اَحْسَنُ الاَْسْماءِ عَبْدُاللّه ِ وَ عَبْدُ الرَّحْمنِ.
پیامبر اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
فرزندان خود را به نام انبیاء نامگذاری کنید، و نیکوترین نام‌ها عبداللّه و عبدالرحمن است.
نام اهل بیت علیهم‌السلام
15 قیلَ لاَِبِی عَبْدِاللّه ِ علیه السلام: جُعِلْتُ فِداک اِنَّا نُسَمِّی بِاَسْمائِکمْ وَ اَسْماءِ آبائِکمْ فَینْفَعُنا ذلِک؟ قالَ: ای وَاللّه ِ، وَ هَلِ الدِّینُ اِلاَّ الْحُبَّ؟
به امام صادق علیه السلام گفته شد:
ما نام شما و نام پدران شما را برای خودمان انتخاب می‌کنیم، آیا این کار به حال ما مفید خواهد بود؟
امام علیه السلام فرمـود:
آری بخـدا قسم مگر دین جز دوستی و محبّت چیز دیگری است؟
(یعنی این عمل، اظهار دوستی و محبّت نسبت به اهل بیت علیهم السلام است).
نام محبوب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله
16 عَنْ اَبی عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: جاءَ رَجُلٌ اِلَی النَّبِی صلی الله علیه و آله فَقالَ: وُلِدَ لی غُلامٌ فَماذا اُسَمِّیهِ؟ قالَ: بِاَحَبِّ الاَْسْماءِ اِلَی حَمْزَةَ.
امام صادق علیه السلام
فرمود:
مردی خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آلهرسید و گفت:
برای من فرزندی متولّد شده است، نام او را چه بگذارم؟
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:
نام «حمزه» را که محبوب‌ترین نام‌ها پیش من است بر او بگذار.
امام حسین علیه‌السلام ونام «علی»
17 قالَ الْحُسَینُ علیه السلام: لَوْ وُلِـدَ لی مِـأَةٌ لاَحْبَبْتُ اَنْ لا اُسَمِّی اَحَدا مِنْهُمْ اِلاّ عَلِیا.
امام حسین علیه السلام فرمود:
اگر صـد فرزند برای من متولّد شود،
دوست دارم نام هر یک از آنان را جز علی نگذارم.
نـام خـوبـان
18 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آلهقالَ: تُسَمُّوا بِخِیارِکمْ، وَاطْلُبُوا حَوائِجَکمْ عِنْدَ حِسانِ الْوُجُوهِ.
رسول خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
بنام خوبان خود، نام گذاری کنید، و نیازهای خود را از خوبرویان بخواهید.
برکت نامهای نیکو
19 عَنْ سُلَیمانَ الْجَعْفَری قالَ: سَمِعْتُ اَبَا الْحَسَنِ علیه السلام یقُولُ: لایدْخُلُ الْفَقْرُ بَیتا فیهِ اسْمُ مُحَمَّدٍ اَوْ اَحْمَدَ اَوْ عَلِی اَوِالْحَسَنِ اَوِالْحُسَینِ اَوْ جَعْفَرٍ اَوْطالِبٍ اَوْ عَبْدِاللّه ِ اَوْ فاطِمَةَ مِنَ النِّساءِ.
امام کاظم علیه السلام فرمود:
در خانه ای که نام محمّد، احمد، علی، حسن، حسین، جعفر، طالب، عبداللّه و فاطمه از زنان باشد، فقر وتنگدستی به آن خانه وارد نمی‌شود.
نام پیامبران علیهم‌السلام
20 قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه السلام: ما مِنْ اَهْلِ بَیتٍ فیهِمْ اسْمُ نَبِی اِلاَّ بَعَثَ اللّه ُ اِلَیهِمْ مَلَکا یقَدِّسُهُمْ بِالْغَداةِ وَالْعَشِی.
امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود:
هیچ خاندانی نیست که در میان آنان نام پیامبری باشد جـز اینکه خـداوند فرشـته ای را برمی انگیزد که صـبح و شب آنان رابسـتاید.
بخـش سوم:
برتری انتخاب نام «محمّد»
برکت نام محمّد و احـمد
21 قالَ النَّبِی صلی الله علیه و آله: ما مِنْ مائِـدَةٍ وُضِعَـتْ فَقَعَدَ عَلَیها مَنِ اسْمُهُ مُحَمَّدٌ اَوْ اَحْمَدَ اِلاَّ قُـدِّسَ ذلِک الْمَنْزِلُ فی کلِّ یوْمٍ مَرَّتَینِ.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
هیچ سفره گسترده نشد که کسی به نام احمد یا محمّد بر سر آن نشسته باشد مگر اینکه آن منزل در هر روز دوبار مورد تقدیس واقع شود.
اهمیت نام محمّد
22 قالَ الرِّضا علیه السلام: اَلْبَیتُ الَّذِی فیهِ مُحَمَّدٌ یصْبِـحُ اَهْلُهُ بِخَیرٍ وَ یمْسُونَ بِخَیرٍ.
امام رضا علیه السلام
فرمود:
خـانه ای که در آن نـام محـمّد باشـد، صبح و شامِ اهل آن خانه به خیر ونیکی خواهد بود.
نامگذاری پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله قبل از تولّد
23 عَنْ اَبی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلی علیه السلام قالَ: اُمِرَتْ آمِنَةُ ـ اَی فِی الْمَنامِ ـ وَ هِی حامِلٌ بِرَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله اَنْ تُسَمِّیهُ اَحْمَدَ.
امام باقر علیه السلام
فرمود:
آمنـه که بـه رسول خــدا حـامله بـود ـ در خواب ـ مأمور شد او را احمد نامگذاری کند.
ستم به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله
24 عَنْ اَبی عَبْدِاللّه ِ علیه السلام اَنَّ النَّبِی صلی الله علیه و آله قالَ: مَنْ وُلِدَ لَهُ اَرْبَعـَةُ اَوْلادٍ لَمْ یسَمَّ اَحَدَهُمْ بِاسْمی فَقَدْ جَفانی.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
اگر برای کسی چهار فرزند متولّد شود، یکی از آنان را به نام من نامگذاری نکند بـه من جفا کرده است.
اثر نام محمّد
25 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: ما مِنْ قَوْمٍ کانَتْ لَهُمْ مَشْوَرَةٌ فَحَضَرَ مَعَهُمْ مَنِ اسْمُهُ مُحَمَّدٌ اَوْ أَحْمَدُ فَـاَدْخَلُوهُ فی مَشْوَرَتِهِمْ اِلاّ کانَ خَیرا لَهُمْ.
رسول اکرم صلی الله
علیه و آله فرمود:
گروهی که می‌خواهند مشورت کنند ودر جمع آنان کسی بانام محمد یا احمد حاضر است اگر آنان او را در مشورت خود وارد کنند، برای آنان خیر خواهد بود.
ارزش نام محمّد
26 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ: مَـنْ وُلِدَ لَهُ مَوْلُودٌ ذَکرٌ فَسَـمّاهُ مُحَمَّدا حُبّالی وَ تَبَرُّکا بِاسْمی کانَ هُوَ وَ مَوْلُودُهُ فِی الْجَنَّةِ.
رسول گرامی اسلام
صلی الله علیه و آله فرمود:
کسی که دارای فرزند پسـر شود و بخاطر علاقه به من و تبرّک جستن به نام من نام او را محـمّد بگذارد، او و فرزندش در بهشت خواهند بود.
چند فرزند با نام محـمّد
27 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ: ما ضَرَّ اَحَدَکمْ لَوْکانَ فِی بَیتِهِ مُحَمـَّدٌ وَ مُحَمَّدانِ وَ ثـَلاثَةٌ.
رسول خدا صلی الله
علیه و آله فرمود:
هیـچ زیـانی نـدارد که در خانه ای یک فـرزند یا دو فرزند حتی سه فرزند به نام «محمّد» باشد.
آسایش با نام محمّد
28 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله قالَ: مَنْ سَمّی بِاسْمی یرْجُو بَرَکتی غَدَتْ عَلَیهِ الْبَرَکةُ وَ راحَتْ اِلی یوْمِ القِیامَةِ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
کسی که به امید برکت، نام مرا انتخاب کند، شب و روز تا قیامت بر او برکت خواهد بود.
احترام نام محمّد
29 قالَ النَّبِی صلی الله علیه و آله: اِذا سَمَّیتُمُ الْوَلَدَ مُحـَمَّدا فَأَکرِمـُوهُ وَاَوْسَعُوا لَهُ فی الْمَجْلِسِ وَ لا تُقَبِّحُوا لَهُ وَجْها.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:
هنـگامی که فرزنـد را «محمّد» نامیـدید، او را احترام کنید و در مجلس برای او جا باز کنید و روی خـود را برای او ترش نکنـید.
دوری شیطان با نام محـمّد
30 عَنْ اَبی جَعْفِرٍ علیه السلام فی اَنَّهُ قالَ لاِبْنٍ صَغِیرٍ: مَا اسْمُک؟ قالَ: مُحَمَّدٌ، قالَ: بِمَ تُکنّی؟ قالَ: بِعَلی فَقالَ آ بُو جَعْفَرٍ علیه السلام: لَقَدْ احْتَظَرْتَ مِنَ الشَّیطانِ اِحْتِظارا شدیداً، اِنَّ الشَّیطانِ اِذا سَمِعَ مُنادِیا ینادی یا مُحَمَّدٌ اَوْ یا عَلِی ذابَ کما یذُوبُ الرَّصاصُ.
امام باقر علیه السلام به فرزند خردسالی فرمود: نام تو چیست؟
او پاسخ داد: محمّد. امام سؤال کرد: کنیه‌ات چیست؟
گفت: علی امام علیه السلام فرمود:
تو بشدت از شیطان دور شده ای، زیرا شیطان هنگامی که بشنود کسی صدا می زند ای محمد یا ای علی!، آب می‌شود همانگونه که مس آب می‌شود.
نـام محـمّد نام همه فرزندان
31 عَنْ اَبی عَبْدِاللّه ِ علیه السلام قالَ: لا یولَدُ لَنا وَلَدٌ اِلاّ سَمَّیناهُ مُحَمَّدا، فَاِذا مَضی سَبْعَةُ اَیامٍ فَاِنْ شِئْنا غَیرْنا وَ اِلاَّ تَرَکنا.
امام صادق علیه السلام فرمود:
هیچ فرزندی برای ما متولد نمی‌شود جز آنکه نام او را محمّد می‌گذاریم تا اینکه هفت روز بگذرد، بعد از هفت روز اگر خواستیم عوض می‌کنیم وگرنـه هـمان نــام می‌ماند.
بخـش چهارم:
نامهای ناروا
خوشحالی شیطان بانام دشمن
32 قالَ ابُوجَعْفَرٍ علیه السلام: اِنَّ الشَّیطانَ اِذا سَمِعَ مُنادِیا ینادِی بِاسْمِ عَدُّوٍ مِنْ اَعْدائِنا اِهْتَزَّ وَاخْتالَ.
امام باقر علیه السلام
فرمود:
شیطان هنگامی که نام یکی ازدشمنان ما را کسی صدا کند و او بشنود (ازخوشحالی) به جنب وجوش در می‌آید وفخر می‌فروشد.
نامگذاریهای ممنوع
33 قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لا تُسَمُّوا اَوْلادَکمْ اَلْحَکمَ وَ لا اَبَا الْحَکمِ فَاِنَّ اللّه َ هُوَ الْحَکمُ.
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: فرزندان خود را «حَکمْ» و «اباالحکم» نامگذاری نکنید زیـرا فقط خداوند متعال حکم است. (و آن نام مخصوص خداست).
کنیه ممنوع
34 عَنْ رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله قالَ: سَمُّوا بِاسْمِی وَلا تُکنُّوا بِکنْیتی، فَاِنَّما اَنَا اَبُوالْقاسِمِ اَقْسِمُ بِینَکمْ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: به نام من (محمّد) نامگذاری بکنید ولی به کنیه من کنیه گذاری نکنید، زیرا فقط من ابوالقاسم (تقسیم کننده بهشت وجهنّم) هستم که میان شما تقسیم خواهم کرد.
نام‌ها و کنیه‌های ممنوع
35 قالَ الرِّضا علیه السلام: سَمِّهِ بِاَحْسَنِ الاِْسْمِ وَ کنِّهِ بِاَحْسَنِ الْکنی، وَ لا تُکنَّ بِاَبِی عیسی وَ لابِاَبِی الْحَکمِ وَ لابِاَبِی الْحارِثِ ولابِاَبِی الْقاسِمِ اِذا کانَ الاِْسْمُ مُحَمَّدا، وَ سَمِّهِ یوْمَ السّابِـعِ.
امام رضا علیه السلام فرمود: کنیه ونام فرزند را نیکوترین نام وکنیه انتخاب کن، و او را ابوعیسی وابوالحَکمْ و ابوحارث انتخاب نکن و اگر نام او محمّد است کنیه‌اش را ابوالقاسم نگذار و روزهفتم نامگذاری کن.
زینب نام‌گذاری‌کنید
36 عَنْ زَینَبَ بِنْتِ اَبِی سَلْمَةَ، قالَتْ: سُمِّیتُ بِرَّةً، فَقالَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لاتُزَکوا اَنْفُسَکمْ، اَللّه ُ اَعْلَمُ بِاَهْلِ البِرِّ مِنْکمْ، وَسَمُّوها زَینَبَ.
زینب دختر ابی سلمه می‌گوید: من «برّه» (یعنی نیکوکار) نامگذاری شدم. رسول خدا صلی الله علیه و آلهفرمود: خودستائی نکنید، خداوند به نیکان شما آگاه‌تر است، و او را زینب نامگذاری کنید.
بخـش پنجـم:
متـفرقـه
منفورترین نام‌ها
37 قالَ اَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام: اِنَّ اَبْغَضَ الاَْسْماءِ اِلَی اللّه ِ حارِثٌ وَ مالِک وَ خالِدٌ.
امام باقر علیه السلام فرمود: مبغوض ترین نام‌ها پیش خدا، حـارث، مالک و خـالد است.
تغییر نام‌ها
38 عَنْ جَعْفرٍ، عَنْ آبائِهِ علیهم السلام: اِنَّ رَسُولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله کانَ یغَیرُ الاَْسْماءَ الْقَبِیحَةَ فِی الرِّجالِ وَ الْبُلْدانِ.
امام باقر علیه السلام از پدرانش نقل می‌کند که فرمودند: رسول خدا صلی الله علیه و آله نامهای زشت مردان و شهرها را تغییر می‌داد.
خواندن اشخاص
39 عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آلهقالَ: مَنْ دَعا رَجُلاً بِغَیرِ اسْمِهِ لَعَنـَتْهُ الْمـَلائِکةُ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که شخصی را به غیرنام خودش [با القاب زشت] صدا کند، فرشتگان، او را لعنت می‌کنند.
زنده نگه‌داشتن نام نیکان
40 عَنْ عَلِی علیه السلامعَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آلهقالَ: ما مِنْ قَوْمٍ یکونُ فیهِمْ رَجُلٌ صالِحٌ فَیمُوتُ فَیخْلِفُ فِیهِمْ مَوْلُودٌ فَیسَمُّـونَهُ بِاسْمِهِ اِلاّ اَخْلَفَهُمُ اللّه ُ تَعالی بِالْحُسْنی.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر گروهی که میان آنان مرد شایسته ای باشد و بمیرد، پس از او مولودی به دنیا بیاید و آنان نام آن مرد را بر آن نوزاد بگذارند، خداوند نیکی و نیک بختی را در آن گروه قرار می‌دهد.
در خاتمه مناسب است معیار نامهای خوب را با توجه به مضمون احادیث مشخص کرده و سپس نمونه هائی از این نامهای خوب را ارائه دهیم. معیار نامهای خوب:
1 ـ با محتوا بودن نام.
2 ـ زیبایی و داشتن آهنگ خوب.
3 ـ یادآور شدن شخصیتی مکتبی و داشتن پیام.
4 ـ تحقیرکننده و فخر آور نبودن نام.
5 ـ کوتاه ومختصر بودن.
نامهای خوب برای دختران:
آزاده، آسیه، آمنه، اسماء، امامه، اقدس، انسیه، بتول، بُشری، جمیله، حوّا، حلیمه، حمیده، حبیبه، حکیمه، حوریه، خدیجه، خیزران، راحله، راضیه، رقیه، رُباب، ریحانه، زهراء، زهره، زبیده، زکیه، زینب، ساره، ساجده، سهله، سُمیه، سکینه، سُوده، سلیله، سَمانه، شیما، صفورا، صدیقه، صفیه، صغری، طاهره، طلعت، طیبه، طوبی، عذرا، عطیه، عاتکه، عارفه، عاطفه، عفت، عالیه، فائزه، فائقه، فاطمه، فرشته، فریده، فضّه، فهیمه، کبری، کوثر، لُوزا، لیلی، لبیبه، لعیا، مائده، ماریه، مریم، محدّثه، معصومه، مکیه، مرضیه، ملیحه، نادیه، نادره، ناهید، نجمه، نسیبه، نَعیمه، نفیسه، ندا، نرگس، نرجس، نیره، هاجر، هاله، هلال، هُدی،
نامهای خوب برای پسران
آصف، آدم، آزاد، احمد، الیاس، ابوریحان، ابوذر، ابوالفضل، ادریس، اسداللّه، احنف، ابوالحسن، ابوالقاسم، اباصلت، اَبان، ایوب، ابوطالب، اسحاق، ابراهیم، اسماعیل، بُشر، بشیر، بشّار، بریر، باقر، بلال، تارُخ، جعفر، جواد، جابر، جناده، حجّت، حبیب، حسن، حسین، حامد، حذیفه، حمزه، حنیف، حجه اللّه، حُجر، حُرّ، حنظله، حیدر، خضر، خدایار، خداداد، خلیل، داوود، دِعْبِلْ، دانیال، ذبیح اللّه، رشید، رضی، رسول، روح اللّه، رحیم، رحمان، رضا، ربیع، رجاء، روزبه، زکریا، زاهر، زهیر، زبد، زکوان، زراره، زاذان، سلیمان، سلمان، سجاد، سدید، سعد، سهل، سَماعه، سویید، شعیب، شیث، صادق، صامت، صالح، صفوان، صدوق، صعصعه، طاهر، طالب، طه، ظریف، علی، علیرضا، علی اکبر، علی اصغر، علی اوسط، عبّاس، عیسی، عبدالرسول، عقیل، عاصم، عبّاد، عمّار، عمران، عون، عامر، عدنان، عزیز، عبدالرضا، عبدالزهراء، عدی، عبداللّه، عکرمه، عبدالحسین، عفیف، عبدالکریم، عبدالرحیم، عبدالرحمن، عبدالمقیم، عبدالعظیم، عبدالحلیم، عبدالحکیم، عبدالناصر، عبدالصادق، عبدالرزاق، عبدالملک، عبدالغفار.
غلامحسن، غلامحسین، غلامعلی، فُرات، فُصیل، فهر، قاسم، قنبر، قدرت اللّه، قیس، قُدامه، قاسط، کمیل، کمیت، کلیم، لقمان، لطف اللّه، محمد، مرتضی، مصطفی، مجتبی، محمود، موسی، مسیح، میثم، محسن، مجید، مهدی، مُفضَّل، مقداد، مسلم، مَصعب، محمدامین، محمدعلی، محمدحسن، محمدحسین، محمدرضا، محمدباقر، محمدصادق، محمدکاظم، محمدتقی، محمدجعفر، محمدهاشم، محمدجواد، محمدهادی، محمودرضا، مسعود، مسعده، منهال، مَعاذ، مهزَم، مُطهّر، نوح، نقی، نعیم، نعمان، نَضر، نورالدین، نافع، نوراللّه، واقد، واصل، وَهب، هابیل، هدایت اللّه، هادی، هاشم، هبه اللّه، هشام، هلال، هود، هارون، هانی، یوسف، یعقوب، یسوع، یوشع، یاسر، یحیی، یونس، یاسین و هر نامی که بندگی خدا را برساند.
گاهی شخصیت و روحیه انسان‌ها از نامشان سرچشمه و شکل می‌گیرد. همچنین نام شایسته و زیبا سبب سربلندی فرزند و احساس شخصیت می‌شود و برعکس نام سبک و بی ارزش، او را دچار احساس حقارت می‌کند یا کسی به خاطر نام ناپسندش از سوی دیگران مورد تمسخر و ملامت قرار می‌گیرد.
در زیارت جامعه کبیره به ائمّه علیه السلام چنین خطاب شده که:
اگر چه اجسادتان میان اجساد و قبورتان میان قبور و نامهایتان میان نام‌ها است ولی چه نامهای شیرینی دارید. فَما أَحلی أسمائکم!!!
دل و جان جهانی عاشق آبادفدای نام شیرین شما باد
نام، آئینه شخصیت هر کس و شناسنامه وجودی اوست و فرهنگ غنی و ارزشمند هر شخص یا قوم و ملّتی را در آئینه اسم‌ها بهتر می‌توان بررسی کرد.
یکی از افتخارات پیروان مکتب حیاتبخش اسلام این است که اسلام مقام و موقعیت انسان را بسیار بالا برده و برای آ و ارزش‌های بسیار و والا و حقوقی بیش از حدّ تصور ارائه نموده است. انسان، جانشین خدا در زمین است و می‌تواند به بالاترین کمالهای متصوّر بشری دست یابد. جالب‌تر و زیباتر از این افتخار اینکه این مکتب انسان پرور در تمام قانون گذاری‌ها و دستورالعمل‌ها حتی در جزئی‌ترین و ریزترین مقرّرات خود ارزش خلیفة اللّهی انسان را مورد توجه قرار داده تا به هیچ وجه به کرامت و موقعیت انسانی انسان‌ها صدمه وارد نشود.
به عنوان مثال: هنگامی که به نامگذاری کودکان که در ظاهر مسئله ای جزئی و فرعی به حساب می‌آید، توجه کنیم می‌بینیم در دستورها و آدابی که در این زمینه وارد شده دقّت و تیزبینی عجیبی بکار رفته تا هیچ گونه ضربه ای اگرچه ناچیز به عزت و عظمت انسان وارد نگردد.
از اینرو در احادیث و روایاتی که در این مورد از پیشوایان معصوم رسیده آ ست، سفارش شده حتّی قبل از تولد فرزند برای او نامی زیبا و نیکو انتخاب کنید و تأکید شده در انتخاب و صدا کردن اشخاص مسائل روانی و عاطفی را مورد توجّه قرار دهید و از انتخاب نام زشت که از نظر روانشناسی و تربیتی اثر مخرّب و منفی بر فرزندان دارد، پرهیز کنید چنانچه از روی ناآگاهی و غفلت نامی بی محتوا و زشت برای آنان انتخاب کردید هرچه زودتر آن را عوض کنید و نام زیبا و با محتوا برای او برگزینید.
خود پیشوایان و رهبران ما که در تمام ابعاد زندگی برای ما الگو و سرمشق‌اند، در انتخاب نامهای خوب، زیبا و پرمحتوا و تغییر نامهای زشت، پیشقدم بودند.
از این رو جهت آگاهی بیشتر در این زمینه و حفظ ارزش‌های والای انسانی فرزندان این مرز و بوم و ارج نهادن به شخصیت اسلامی و بیمه کردن آینده این نونهالان، چهل گوهر گرانبها از احادیث آنان را برگزیده، و تقدیم همگان می‌کنیم. به امید آنکه خدمتی هرچند ناچیز به نونهالان و کمکی به پدران و مادران ارجمند و گرامی باشد و در ساختن آینده روشن برای فرزندان کشور پهناور اسلامی مؤثر افتد.
محمود شریفی
بیست و دوّم اردیبهشت ماه 1385
http://hadithlib.com/
