الف. راه دل یا فطرت؛
یعنى، هر انسانى به مقتضاى آفرینش و ساختمان اصلى روح خود، خدا را مى شناسد؛
بدون اینکه نیاز به اکتساب و تحصیل علوم مقدماتى داشته باشد.
منظور از فطرت، عقل نیست؛
بلکه مقصود، «دل» است.
عارفان از آنجا که به نیروى عشق فطرى ایمان و عقیده دارند،
در تقویت این نیرو مى کوشند.
اگر بخواهیم بدانیم آیا چنین احساسى در آدمى هست یا خیر؟
روایت شده که
ابلیس بر یحیى (ع) ظاهر شد
یحیى (ع) دید که همه نوع قفل به همراه دارد،
لذا به شیطان گفت:
اى ابلیس این قفلها چیست؟
گفت:
اینها شهوتهاست که آدمى زاده را به آن گرفتار مى کنم.
گفت: براى من هم قفلى هست؟
گفت: بسا باشد که از غذا سیر شوى
پس تو را نسبت به نماز و یاد خدا سنگین
(و بى میل) مىسازم.
یحیى گفت:
آیا قفل دیگرى هم هست؟
شیطان گفت نه.
یحیى گفت:
خدا را بر خود گواه مى گیرم که
هرگز شکمم را پر از غذا نکنم.
ابلیس گفت:
من نیز خدا را شاهد مى گیرم که هرگز مسلمانى را نصیحت نکنم.
(راه روشن، ج5، ص: 86)
